Ii bob. Xalq maqollarida “oila” konseptiga doir tushunchalar tavsifi

Muammоning o‘rganilganlik darajasi. Turli xalqlar madaniyatida konseptning bir qator masalalari tilshunos, sotsiolog, huquqshunos, islomshunoslar tomonidan o‘rganilgan. Jumladan, konsept tushunchasini F.B.Muxutdinova³ fransuz lingovokulturologiyasida, V.V.Vasyuk⁴ ingliz lingvokulturologiyasigida, L.V.Adonina⁵ rus lingvokulturologiyasida, E.V.Belik⁶ ingliz lingvokulturologiyasidagi aspektlarida talqin qilishgan. Bulardan tashqari Chibisheva ingliz va rus tillarida ayol konseptini qiyosiy aspektda, Paskova esa ingliz tili misolida bu mavzuni yoritishga harakat qilgan.
O‘zbek tilida esa bu boradagi yagona ish R.S.Ibragimovaga tegishli bo‘lib, u o‘zbek va fransuz tillaridagi lisoniy vositalar orqali ayol konseptini lingvokognitiv jihatdan tadqiq qilgan.⁷ Lekin o‘zbek tilshunosligida “oila” konsepti maxsus monografik tarzda o‘rganilmagan bo‘lib, bu esa ishning dolzarbligidan dalolat beradi.
Tadqiqotning maqsadi va vazifalari. Tadqiqotning maqsadi-lingvokulturologiyada “oila” konsepti milliy-madaniy xususiyatni namoyon qilishini maqollardagi leksik birliklarlar misolida aniq va yorqinroq ochib berish. Ayni shu maqsad doirasida esa quyidagi vazifalarni amalga oshirish dolzarb sanaladi:
- oila konseptining til - madaniyat - jamiyatdagi o‘rnini yoritish;
- oila konseptining xalq maqollarida qo`llanish maydonini aniqlash;
- lingvokulturologiyadagi konsept termini va uning o‘rganilish tarixi haqida to‘liqroq ma’lumot berish;
-“oila” konseptining lingvokulturologiyadagi o‘rni va u to‘g‘risida olib borilgan tadqiqotlarni yoritish;
-o‘zbek xalq maqollarida “oila” konseptining ifodalanishini tahlil qilish;
-boshqa tillardagi maqollarda “oila” konseptining ifodalanishini o‘rganish.
Tadqiqotning obyekti va predmeti. Bitiruv malakaviy ishiga tayanch obyekt sifatida “oila” konseptini ifodalovchi xalq maqollari asos qilib olindi. Tilimizning boyishi va takomillashishiga xizmat qilayotgan turli xil badiiy matnlar ushbu tadqiqot ishiga asosiy predmet vazifasini o‘taydi.