Ii-bob. O’zbekiston respublikasi “qizil kitob”i o’simliklar bo’limining solishtirma taxlili

O’simlik soni va arealining o’zgarish sabablari. Qamchiq dovoni atrofida mollar boqiladigan yerlarda o’sganligi tufayli oyoqosti bo’lib, kamayib ketgan.


Muhofaza choralari. Qizil kitobga kiritilgan. Bu turning biologik xususiyatlarini tabiatda va madaniy sharoitda o’stirib o’rganish lozim.


10-rasm. Zarafshon soxta klausiyasi - Pseudoclausia sarawschanica (Regel et Schmalh.) Botsch.


Kamyoblik darajasi 2. O’zbekistonning janubi-g’arbidagi kamyob, endem o’simlik.

Qisqacha tavsifi. Bo’yi 60-70 sm ga yetadigan oddiy, uzun hamda bezchasimon tuklar bilan qoplangan bir yoki ikki yillik o’t. Yakka poyali, tubidan shoxlangan. Barglari to’mtoq, cho’ziq, patsimon bo’lakli. Gullari binafsha rangli. Qo’zog’i tuksiz yoki tukli, yetilganda tasbehsimon. Aprel-may oylarida gullab, meva beradi. Tog’larning pastki va o’rta qismlarida shag’alli va mayda zarra tuproqli joylarda, shuvoq, buta va chala butalar orasida o’sadi. Tabiatda yakka-yakka holda yoki 2-10 tadan to’p-to’p bo’lib uchraydi. Urug’idan ko’payadi.

Tarqalishi. Navoiy va Samarqand viloyatlari: Nurota, Oqtog’ tizmalarida, Zirabuloq tog’larida hamda Zarafshon daryosi vodiysidagi past tog’larda uchraydi. O’simlik soni va arealining o’zgarish sabablari. CHorva mollarining ko’plab boqilishi va urug’ining yaxshi unib chiqmasligi sababli kamayib bormoqda. Muhofaza choralari. Nurota davlat qo’riqxonasida muhofaza etiladi.


11-rasm.. Olga soxta klausiyasi - Pseudoclausia olgae (Regel et Schmalh.) Botsch.