Agar yuqoridagi raqamlar aholining bandlik tarkibi bilan taqqoslansa, xo`jalik tarmoqlarining iqtisodiy samaradorligi va mehnat unumdorligi haqida ma`lum tasavvurlarga ega bo`lish mumkin. Masalan, sanoatda band bo`lgan 14.7 % mehnat resurslari YaHM ning 18.6 foizini yaratsa, agrar sohada, aksincha, 32.6 foiz ishlovchilar 2 barobariga yaqinini, ya`ni 55.8 foiz mahsulot ishlab chiqaradi. Transport va saqlashda bu nisbat 3,2 va 18.1 %, qurilishda 0.7 va 4,2 %, savdo va umumiy ovqatlanishda 0.4 va 6,5 foizga teng. Demak, iqtisodiyot tarmoqlari orasida sanoat, ag`rar sohada, transport va aloqada mehnat unumdorligi yuqoriroq.
Aholi jon boshiga 8923,9 ming so`mlik yalpi hududiy mahsulot to`g`ri keladi, xalq iste`mol mollari esa 7016,2, ming so`m, qishloq xo`jaligi mahsulotlari 7146,0 ming so`mga teng.
Faoliyat ko`rsatilayotgan kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sub`yektlarining soni ham oshib bormoqda. 2020 yilda ularning umumiy soni 738 ta, shu jumladan xususiy korxonalar 146 ta, oilaviy korxonalar 4 ta va yakka tartibdagi korxonalar 1080 ta. Ushbu sektorning YaHMdagi ulushi 71.4%, sanoatda, 26 %, qishloq xo`jaligida 12 %, qurilishda 8.0, chakana savdoda 9.0 %; bu sohaning 100 foiz mahsuloti eksport qilinadi.
Mustaqillik yillarida Buloqboshi tumani sanoati tez rivojlanib bordi va viloyat iqtisodiy makonida o`ziga xos o`sish qutbiga aylandi. Bu, eng avvalo, tumanning Nayman MFYida joylashgan avvalgi sement ishlab chiqarish zavodining qurilishi juda katta shov-shublar asosida ro`y berdi. Xo’jaobod tumani tikuv fabrikalari ahamiyati qanday bo`lsa, Buloqboshi tumanida ham ushbu sement zavodi mavqei shunday. Ularsiz mazkur viloyatlar iqtisodiyoti butunlay boshqacha ko`rinishda bo`ladi. Bu zavod 2020-tilda Tojikistonga 1.3 million tonna sement eksport qildi, bu respublikada 11 oy davomida ishlab chiqarilgan umumiy hajmining 40 foizini tashkil qiladi
Zavod qurilishi 2017-yilda boshlanib, undan 2018-yilda ishga tushurilgan. Umumiy loyiha quvvati bir yilda 1.2million tonna. Zavod konveyeridan turli rusumdagi sementlar jahon bozorida, xususan MDH mamlakatlarida yaxshi mavqelarni zabt etmoqda.
Shunday qilib, sanoat, aniqrog`i sement ishlab chiqarish viloyat sanoati va umuman mintaqa iqtisodiyotining yetakchi tarmog`i hisoblanadi. Uning hissasiga jami yaratilgan sanoat mahsulotining 77,7 foizi to`g`ri keladi. YEngil sanoat mahsulotining qiymati 9,6 %, oziq-ovqat – 2,3 %
Buloqboshi tumani sanoatining o`ta tor ixtisoslashuvi tomon borishini ko`rsatadi. Chindan ham tuman hozirgi sanoat mahsulotida mavqei yildan-yilga oshib bormoqda. Bu, albatta, nisbiy ko`rsatkich, biroz uning zamirida ikki jarayon yotibdi: birinchidan, sanoatning yuqori sur`atda rivojlanishi bo`lsa, ikkinchidan, boshqa sanoat tarmoqlarida bu ko`rsatkichlarning pastligini anglatadi. Binobarin, tumanda an`anaviy, xususan yengil va oziq-ovqat sanoat tarmoqlarini ham jadal rivojlanishi talab etiladi.
Dastlabki ma`lumotlarga ko`ra, 2020 yil 1 yanvar holatiga tumanda doimiy aholi soni 141.9 ming kishini tashkil qildi va yil boshidan 0.52 ming kishiga yoki 3.7 foizga ko`paydi (2.1.2-jadval).
2.1.2-jadval
Aholining tabiiy harakati 2017-2019 yillar yanvar-dekabrda quyidagicha ifodalanadi:
|
Kishi
|
Har 1000 kishiga
|
|
2017y.
|
2018y.
|
2019y.
|
2017yilga nisbatan 2019yilda o`sish, kamayish (+-)
|
2017y. Promille
|
2018y. Promille
|
2019y. Promille
|
2017 yilga nisbatan 2019 yilda o`sish, kamayish (+-)
|
jami aholi soni:
|
137895
|
139327
|
141905
|
4010
|
|
|
|
|
Tug`ilganlar
|
2945
|
3145
|
3563
|
618
|
22.3
|
23,5
|
24,8
|
2.5
|
O`lganlar
|
596
|
668
|
811
|
215
|
5.3
|
5.0
|
4.8
|
-0.5
|
Tabiiy o`sish
|
2349
|
2477
|
2752
|
403
|
17.0
|
18,5
|
20.3
|
3.3
|
Nikohlar
|
2741
|
2871
|
2944
|
203
|
9.5
|
9.6
|
9,7
|
0.2
|
Ajralishlar
|
296
|
316
|
337
|
|
Do'stlaringiz bilan baham: