Ii-1-mavzu. Yassi ramalarni ko’chishlar usuli bilan hisoblash ma’ruza rejasi

2-misol. 3-shaklda ko’rsatilgan ramalarning kinematik aniqmaslik darajasi aniqlansin.
3-shakl
Erkinmas rama (3,a-shakl) tugunlarining chiziqli ko’chishi nolga teng bo’ladi (nδ =0).
Bunday ramaning kinematik aniqmaslik darajasi uning tugunlarining burchakli ko’chishlari soniga teng bo’ladi. 3,a-shaklda ko’rsatilgan rama 1, 2 va 3-tugunlarining burchakli ko’chishlari noma’lum bo’lib, qolgan tugunlarning burilish burchaklari esa nolga teng. Demak, bu rama erkinmas rama, uning kinematik darajasi uchga teng. 3,b-shakldagi erkinmas ramaning kinematik aniqmaslik darajasi nδ =6 bo’ladi va uning 10 va 11-sharnirli tugunlarining burchakli ko’chishlari bu sharnirdagi momentlar yig’indisinng nolga tenglik shartidan foydalanib aniqlanadi.
3-misol. 4,a-shaklda ko’rsatilgan erkin ramaning kinematik aniqmaslik darajasi aniqlansin. Erkin ramalar guruhiga tugunlari burchakli va chiziqli ko’chishlarga ega bo’lgan ramalar kiradi. Erkin ramalarning kinematik aniqmaslik darajasi ularning tugunlarining burchakli va chiziqli ko’chishlari sonining yig’indisiga teng. 4,a-shaklda ko’rsatilgan ramaning 1, 2 va 3-tugunlari burchakli ko’chishi bilan bir qatorda gorizontal yo’nalishda ko’chishi ham mumkin. Ramalar deformatsiyalanganda ularning tugunlari orasidagi masofa o’zgarmaydi deb qabul qilingan shartga ko’ra, 1, 2 va 3-tugunlarning gorizontal ko’chishlari bir-biriga teng bo’ladi:
Demak, bu rama uchun nφ =3 va nδ =1 bo’lganligi sababli, uning kinematik aniqmaslik darajasi (1.2) ga asosan n=4 bo’ladi. Murakkab erkin ramalar tugunlarining chiziqli ko’chishlari sonini aniqlash uchun ularning har bir tuguniga sharnir kiritish yo’li bilan yangi sharnirli sxema hosil qilinadi. Bu sharnirli mexanizmning erkinlik darajasi ramaning chiziqli ko’chishlari soniga teng. Sharnirli mexanizmning geometrik o’zgarmas bo’lishi uchun zarur bo’lgan sterjen-bog’lovchilar soni ramaning chiziqli ko’chishlari sonini ifodalaydi.
4-shakl
Bu sterjenlar 4,v-shaklda punktir chiziq bilan ko’rsatilgan. Demak, 4,b-shaklda
ko’rsatilgan ramaning kinematik aniqmaslik darajasi n=9 bo’ladi.