Ifodalarni qayta ishlash komandalari

Misol:

> expand(exp(a+ln(b)));

> expand((x+1)^2*(y+z),x+1);

> expand((x+1)^2*(y+z));

Maple muhitida sonlar haqiqiy (real) va kompleks (complex) bo‟ladi.
Kompleks sonlarning algebraik ko‟rinishi z=x+iy, buyruqlar satrida
quyidagicha yoziladi:
> z:=x+I*y;
Sonlar butun va rasional sonlarga bo‟linadi. Butun sonlar (integer) o‟nli
yozuvda raqamlar bilan ifodalanadi. Ratsional sonlar 3 xil ko‟rinishda berilishi
mumkin: 12
1) bo‟lish amalidan foydalangan holda rasional kasr ko‟rinishida, masalan: 28/70;
2) qo‟zg‟aluvchan vergulli (float), ko‟rinishida, masalan: 2.3; 3) daraja
ko‟rinishida, masalan: 1.602*10^(-19) yoki 1.602E-19 ko‟rinishdagi yozuv
1,602× 10-19 ni bildiradi.
Rasional sonlarni aniq ko‟rinishda emas, balki taqribiy qiymatini hosil qilish
uchun butun sonlarni haqiqiy sonlar ko‟rinishida yoish kerak bo‟ladi. Masalan: 1)
Quyidagini bajaring : > 75/4; 75
4
Endi shu ifodada 4 sonini haqiqiy son, ya‟ni 4.0 ko‟rinishida yozamiz.
Natijani kuzating.
> 75/4.; 18.75000000
2) 678
34
345 ni hisoblang.
> 345-34/678; 116938
339
Bu yerda endi 34 sonini haqiqiy son , ya‟ni 34.0 ko‟rinishida yozamiz.
> 345-34./678; 344.9498525
Prosent (%) belgisi oldingi buyruqni chaqirish vazifasini bajaradi. Bu belgi
yozuvni qisqartirish uchun va oldingi buyruqni tezroq almashtirish maqsadida
ishlatiladi. Masalan:
> a+b; a+b
> %+c; a+b+c.
. Quyidagini tering: sqrt(5-sqrt(4)); va Enter tugmachasini bosamiz.
Natija hosil bo‟ladi:
1-misol: Sonning EKUB hisoblang:
Sonning eng katta umumiy bo‟luvchisini hisoblash uchun Maple dasturida igcd
buyrug‟i kiritiladi.
Masalan:
1) igcd(36,48); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 12
2) igcd(36,48); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 5
3) igcd(16,24,48); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 8
4) igcd(16,24,48,90); Enter tugmasi bolsiladi va natija:2
Sonning eng kichik umumiy karralisini hisoblash uchun Maple dasturida lcm
buyrug‟i kiritiladi.
Masalan:
1) lcm (10,15); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 30
2) lcm (620,550); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 34100
3) lcm (20,50,150); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 300
4) lcm (15,50,180,200); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 1800 14
Sonning tub ko„paytuvchilarga ajratish uchun Maple dasturida ifactor buyrug‟i
kiritiladi.
Masalan:
1) ifactor (54) Enter tugmasi bolsiladi va natija: 21
3
2) ifactor (620); Enter tugmasi bolsiladi va natija: (2)2*(5)1*(31)
3) ifactor (150); Enter tugmasi bolsiladi va natija: (2)*(3)*(5)2
4) ifactor (2000 ); Enter tugmasi bolsiladi va natija: (2)4*(5)3;
Bо„linmani hisoblash uchun Maple dasturida iquo buyrug‟i kiritiladi.
Masalan:
1) iquo (54,6) Enter tugmasi bolsiladi va natija: 9
2) iquo (45,7); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 6
3) iquo (150,30); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 5
4) iquo (2000,150 ); Enter tugmasi bolsiladi va natija:13
Qoldiqni hisoblash uchun Maple dasturida irem buyrug‟i kiritiladi.
Masalan:
1) irem (54,6) Enter tugmasi bolsiladi va natija: 0 (qoldiqsiz bo‟linadi)
2) ) irem (45,7); Enter tugmasi bolsiladi va natija: qoldiq 3 ga teng
3) irem (150,30); Enter tugmasi bolsiladi va natija: qoldiqsiz
4) irem (22,15 ); Enter tugmasi bolsiladi va natija: qoldiq 7 ga teng
Berilgan sonining tub son ekanligini tekshirish uchun Maple dasturida isprime
buyrug‟i kiritiladi.
Masalan:
1) isprime (5) Enter tugmasi bolsiladi va natija: true (tub son)
2) isprime (45); Enter tugmasi bolsiladi va natija: false (murakkab son)
3) isprime (1359); Enter tugmasi bolsiladi va natija: false (murakkab son)
4) isprime (2203 ); Enter tugmasi bolsiladi va natija: true (tub son) 15
Kavslarni ochish uchun Maple dasturida expand(y) buyrug‟i kiritiladi.
1) expand((x-1)*(x-2)+(x-5)); Enter tugmasi bolsiladi va natija: x2-2x-3
2) expand (45*(x+22)+(x-85); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 45x+905+x2
Oddiy kasrlarni о„nli kasr kо„rinishida yozish uchun Maple dasturida evalf
buyrug‟i kiritiladi.
1) evalf (54/6) Enter tugmasi bolsiladi va natija: 9
2) evalf (45/7); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 6.428571429
3) evalf (150*30/54); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 83.33333333
4) evalf (2000+150 /58); Enter tugmasi bolsiladi va natija: 34485.34483