Идентификациялаш масаласи. Идентификациялаш синфлари. Структурали идентификациялаш. Режа

3.Бевосита тартибга солиш усули
N та эксперт n та факторни тартибга солишга керак бўлсин. Ҳар бир факторда ҳар бир эксперт ранг мос ранг курси - яъни бирдан n гача бутун сони. Бунда i-чи факторга j- чи эксперт рангни мос қўяди. Натижада N x n ўлчамли экспертларни хулоса матрицасини ҳосил қиламиз.
K’=
k11 k21 . . . kn1
. . . . . . . . . . .
k1N k2N . . . knN
Бу матрицада қаторлар рақами экспертлар рақамига мос келади. Уч устунлар рақами эса тартибга солинаётган факторлар номерига мос келади. Бу дегани j-қатор j-чи эксперт хулосасига, i-чи устун эса экспертни i-чи фактор бўйича хулосасига мос келади.
Экспертлар томонидан рангларни танлашда қуйидаги шартларга риоя этилиши керак:
Ҳар бир эксперт учун ҳамма факторларга тайинланган ранглар йиғиндиси бир хил бўлиши керак ва қуйидагига тенг:
Бу дегани экспертлар хулосасига мос келувчи матрицанинг ихтиёрий қатор элементларининг йиғиндиси қуйидагига тенг.

Масала: Иккита шашқолтошни таваккал ташланди. Ташлаш натижасида 36 та ҳодиса рўй бериши мумкин. Бунинг натижасида эксприментлар матрицасини қуйидагича ташкил қилиш мумкин:

• Масала: Иккита шашқолтошни таваккал ташланди. Ташлаш натижасида 36 та ҳодиса рўй бериши мумкин. Бунинг натижасида эксприментлар матрицасини қуйидагича ташкил қилиш мумкин:

•  

2.Агар эксперт қандайдир q факторларни бир хил аҳамиятга эга деб баҳоласа, у ҳамма факторларга бир хилдаги ранг беради. Бу ранг q та бутун сонлар ўртача арифметик қийматига тенг. Масалан, 4 та факторни тенг қийматга (аҳамиятга) эга бўлса, ва ранглаш қаторини бешинчи ўрнида турса, уларни ранги тенгликка олиб келади:
Демак рангларнинг қиймати каср сонлар ҳам бўлиши мумкин. Кўриниб турибдики, касрли ранглар ҳар доим 1/2 сонига каррали бўлади.
Натижавий рангни аниқлаш учун ҳар бир факторни ўртача рангини аниқлаш етарли.
Бу ранглар факторларни натижавий ранглаш имконини беради. Биринчи ўринга ўртача ранги минимал бўлган фактор қўйилади.
Яъни xl факторни, иккинчи ўринга ўртача ранги кичик бўлган фактор ва х.к. Ҳосил бўлган рангни кетма-кетлиги факторларни тартибга солиш имконини беради ва N экспертлар коллективи (гуруҳи) ўртача хулосасини беради.
Маълумки, ҳар қандай экспертларни сўров ўтказиш натижалари қониқарли бўлавермайди. Хақиқатдан ҳам эспертлар хулосаси бир-биридан кескин фарқ қилса (масалан экспертларни ярми xi факторига биринчи ранг қолган ранги эса охирги ранг берса) унда бундай ранглаш ечувчи процедураларни асоси қилиб олиб бўлмайди. Шунинг учун ҳар қандай экспертларни сўров ўтказиш натижаларини баҳолаш учун критерий киритилади. Бу критерий экспертларни келишувчилик критерийси (ёки кўрсаткичи) дейилади. Экспертлар келишувлиги қанча юқори бўлса, экспертлар сўровига ишонч шунча юқори бўлади.
Экспертларни келишувчилик критериясини ҳисоблаш учун қуйидагиларни ҳисоблаш керак:
1.Ўртача ранглар дисперияси:


Бу ерда
Ўртача рангни математик кутилиши.
2.Максимал диперцияни ҳисоблаймиз. (Бу экспертларни тўла келишувлик ҳолатида бўлади).
Экспертларни келишувлик критериясини қуйидаги муносабат билан ифодалаш мумкин.
Шуни айтиб ўтиш керакки 0≤W≤1. Агар W=0 бўлса, экспертлар бир-бири билан тўла рози эмаслар, агар W=0 бўлса, улар биргаликда бир фикрни айтадилар, яъни ҳамфикрлар. Агар W бирга яқин бўлса, уларни фикри бир-бирига яқин ва ранглаш натижалари ишончлидир. Акс ҳолда экспертлар сўров натижаси ишончсиздир.

Масала: Иккита шашқолтошни таваккал ташланди. Ташлаш натижасида 36 та ҳодиса рўй бериши мумкин. Бунинг натижасида эксприментлар матритсасини қуйидагича ташкил қилиш мумкин:

• Масала: Иккита шашқолтошни таваккал ташланди. Ташлаш натижасида 36 та ҳодиса рўй бериши мумкин. Бунинг натижасида эксприментлар матритсасини қуйидагича ташкил қилиш мумкин:

•