Ideal gazning holat tenglamasi. Gazlarning zichligi

P=f(V,T)

Boyl- Mariott qonuni.

Boyl- Mariott qonuni.

T=const bo’lsin gaz xolatining bunday uzgarishi izotermik jarayon deb ataladi. U xolda Mendeleev-Klayperon tenglamasi 28 C da = const bo’ladi. Shunday qilib PV=const. bu izotermik jarayonning bu boglanishni ingliz olimi R.Boyl va fransuz olimi E.Mariott tenglamasidir. Ideal gazning xarorat uzgarmas bulganda bosimi xajmga teskari proportsional ravishda o’zgaradi. Formulani gazning ikki xolati uchun yozamiz:

V=f(1/p)

Gey-Lyussak konuni.

Gey-Lyussak konuni.

O’zgarmas bosimda ideal gaz xajmning xaroratga bog’lik xolda o’zgarishi izobarik jarayon deb ataladi. P=const deb olib gaz xolat tenglamasidan quyidagini xosil qilamiz: Izobara tenglamasi deb ataladi. Izobarik jarayonni 1802 yilda fransuz olimi Gey-Lyussak topgan va u Gey-Lyussak qonuni deb ataladi. Bu qonun quyidagicha ta’riflanadi: ma’lum massali gazning bosimi o’zgarmas bo’lganda gaz xajmining xaroratga nisbati uzgarmasdir. T=0 da V=0 buladi.

V=f(T)

Sharl qonuni.

Sharl qonuni.

Ideal gazning xajmi o’zgarmas bo’lganda uning bosimi xaroratga to’gri proportsional ravishda o’zgaradi. Buni izoxorik jarayon deb ataladi. Bu qonunni 1787 yilda J. Sharl aniqlagan. Ideal gaz tenglamasidan: Bundan ma’lum massali gazning xajmi uzgarmas bulganda bosimning Tga nisbati o’zgarmasdir degan xulosa kelib chiqadi. Bu boglanishdan kurinib turibdiki T=0 da R=0 buladi. Lekin past temperaturalarda xar qanday gaz suyuqlikka aylanadi va yana past xaroratlarda qotadi. Boshqacha aytganda, modda 0 dan farqli doimiy bosimga ega bulib qoladi. Demak, ideal gaz qonuni past temperaturalarda buziladi.

Avagadro qonuni. Birday bosim va temperaturalarda xar qanday gazning teng xajmidagi molekulalar soni bir xil buladi. Bu Avagadro qonuni deb ataladi. Isboti uchun ideal gaz xolat tenglamasini ikki xil gaz uchun yozamiz. Bu yerda va lar gazlarning xajm birligidagi molekulalari soni. Avagadro qonuniga asosan Bu qonun, aksincha, molekulalari soni birday bulgan turligazlarning birday bosim va birday temperaturalarda birday xajm egallashi kelib chiqadi. Ma’lumki, xar qanday gazning bir molida bir xil sondagi molekulalar bor.

Avagadro qonuni. Birday bosim va temperaturalarda xar qanday gazning teng xajmidagi molekulalar soni bir xil buladi. Bu Avagadro qonuni deb ataladi. Isboti uchun ideal gaz xolat tenglamasini ikki xil gaz uchun yozamiz. Bu yerda va lar gazlarning xajm birligidagi molekulalari soni. Avagadro qonuniga asosan Bu qonun, aksincha, molekulalari soni birday bulgan turligazlarning birday bosim va birday temperaturalarda birday xajm egallashi kelib chiqadi. Ma’lumki, xar qanday gazning bir molida bir xil sondagi molekulalar bor.

Dalton qonuni.

Dalton qonuni.

Biron idishda bir-biri bilan kimyoviy reaktsiyaga kirishmaydigan turli gazlar aralashmasi bo’lsin. Bu aralashma uchun xolat tenglamasi: quyidagicha yozish mumkin: Bu formula aralashmaning umumiy bosimini ifodalaydi. Bunda deb olsak, ular aralashmadagi xar bir gazning bosimini beradi. Shuday qilib R=R1+R2+R3+... Demak, xar bir gaz idish devoriga idishda boshqa gaz bo’lmaganidek bosim ko’rsatar ekan. Xar bir gazning bosimini uning portsial bosimi deyiladi. Shunday qilib gazlar aralashmasining bosimi uning komponentlari portsial bosimlarining yigindisiga teng. Bu xulosa Dalton qonuni deb yuritiladi. Uni 1801 yilda D.Dalton yaratgan. Yetarlicha yuqori bosimlardagina Dalton qonunidan chetlatishlarni kuzatish mumkin.