Ict glossary Final Book 2004 10 26. doc

birinchi avlod tili

ingl.: first generation language (1GL)

rus.: язык первого поколения

Mashina tili.

bul algebrasi ingl.: boolean algebra rus.: булева алгебра

1. 
   Har bir o‘zgaruvchisi ROST yoki YOLG‘ON qiymatlardan birini qabul qilishi mumkin bo‘lgan algebra.
   
2. 
   Uch amaldan AND (VA), OR (YOKI), NOT (YO‘Q) iborat algebraik tuzulma.
   

Bul algebrasi, mantiq qonuniyatlarini o‘rganib uni taklif etgan irlandiyalik Jon Bul sha’niga uning nomi bilan atalgan. Bul algebrasida o‘zgaruvchilar ustida bajariladigan amallar bul amallari yoki mantiqiy amallar deb ataladi. Mantiqiy amallarni bajarish qoidalari mantiqiy sxemalarni o‘zgartirish uchun qulay. Shu sababli, bul algebrasi kompyuterni ishlab chiqishda asos bo‘lgan.

buyruq

ingl.: instruction rus.: команда

Bajarilishi zarur bo‘lgan amalning ta’rifi. Topshiriqlarni boshqarish tilini ko‘rsatish, dastur operatori, boshqaruvchi signal va foydalanuvchi talablari buyruq (ko‘rsatma) hisoblanadi. Barcha hollarda, buyruqlar yordamida ma’lumotlarni qayta ishlash tizimida ma’lumotlar jo‘natish yoki tizimlar orasida ma’lumotlar uzatish jarayonlarini boshqarish amalga oshiriladi. Har bir buyruq amal kodidan tashkil topib, qaysi obyektga va nima qilish kerakligini, olingan natijani qayerga yuborish kerakligini xabar qiladi. Amallarni bajarishda ishlatiladigan buyruqlar yig‘masi buyruq tili bilan aniqlanadi. Buyruqlar arifmetik, mantiqiy, kiritish-chiqazish, ma’lumotlarni uzatish turlariga bo‘linadi. O‘zaro bog‘langan buyruqlar ketma-ketligi makrobuyruq deb ataladi. Makrobuyruqlardan foydalanish dasturlashni soddalashtiradi va dasturlarning

turli yerlariga qo‘shimchalarni kiritish mexanizmini ta’minlaydi. Buyruqlar tizimga klaviatura, sichqoncha, sensor qurilmalari va boshqa qurilmalar yordamida uzatiladi.

buyruq satri

ingl.: command line

rus.: командная строка

DOS yoki Unix dagi o’rin. Unda foydalanuvchi mashinadan nima hoxlayotganini xabar qilish uchun buyruqlarni kiritish. OT oilasining maxsus oynasida shunga o’xshash o’rin bor.