Ichki sekretsiya bezlari haqida tushunchalar

Ayrisimon (bo’qoq) bez.

Ayrisimon bezni yana timus ham deb yuritadilar. Bu juft organlar bo’lib tush suyagining orqasida joylashadi. Hozirgacha timusni endokrin bezlar qatoriga kiritish munozarali bo’lib qolmoqda, chunki bezning gormoni toza shaklda ajratib olinmagan. Ko’pchilik tadqiqotchilar ayrisimon bezni endokrin bezlar qatoriga kiritishmoqda. Bu bez o’zining eng yuqori darajadagi rivojlanishiga 11-13 yoshda yetadi va bu paytda uning massasi 35-40 g ga yetadi, shundan keyin uning teskari rivojlanishi kuzatiladi. Voyaga yetgan odamlarda esa, endokrin funksiyasiga ega bo’lgan ayrim qismlarigina yog’ to’qimalari orasida saqlanib qoladi.

Taxmin qilishlaricha, ayrisimon bezning gormoni limfositlarni yetilishida ishtirok etadi. Ayrisimon bezi olib tashlangan hayvonlarning qonidagi limfositlarni miqdori 60-70 % gacha kamayadi, limfa tugunlarini va taloqni o’lchami 2 martaga kichrayadi.

Tug’ilganidan keyingi birinchi kundanoq ayrisimon bezni olib tashlanishi, organizmni immun xususiyatlarini keskin zaiflashishini chaqiradi, antitanalar hosil bo’lmaydi.

Ayrisimon bezi tug’ma holda rivojlanmagan bolalarda keskin limfositlar yetishmasligi rivojlanadi, qonda antitanalar hosil bo’lishi bilan bog’liq bo’lgan gamma-globulin bo’lmaydi. Bunday bolalar odatda 2-5 oylik yoshida halok bo’ladilar.Ta’kidlashlaricha, ayrisimon bez bilan jinsiy bezlar orasida ma’lum darajadagi o’zaro bog’liqlik mavjud: ayrisimon bez jinsiy bezlar faolligini tormozlaydi, jinsiy gormonlar esa ayrisimon bezni massasini sekin-asta kichiklashishini, uning funksiyasini keskin pasayishini chaqiradi.