Ichki kasallikiar

14.18. 
P
vitamini (rutin, sitrin) yetishmasligi
1936-yilda S e n t-D b e r d i bu vitam inni ochgan. C h o y bargida, 
grechixa bargida b o i a d i . P vitamini yetishmasligi oqibatida, tomirlar 
o ‘tkazuvchanligi buziladi, q o n quyilishlar kuzatiladi. Askorbin 
kislota b o ‘lm asa, 
P
vitam inining aktivligi kamayadi.
P vitamini jigar, gipertoniya kasalliklarida va siydik haydovchi 
sifatida ishlatiladi.
Bu vitam in - n a ’m ata k m evasida, qora qa ra g ‘at, brusnika, 
c he rn ik a, u z u m , o lcha, olxo‘ri, m alina, sabzi, grechixalar ta rk i­
bida boiadi.
U n d a n b ir q a n c h a kasalliklarda, qizilcha, (skarlatina) sepsis, 
tif , d i z e n t e r i y a , r e v m a t i z m , p n e v m o n i y a , g l o m e r u l o n e f r i t ,
peritonit, kuyishlarda foydalaniladi. B unda n tashqari, gem orragik 
diatezlar k o ‘z t o ‘r pardasiga q o n quyilishi, gem orragik vaskulit 
s e ptiк e n d o k a rd it, allergik kasalliklar, tro m b o sito p en ik purpura 
kasalliklarida buyuriladi.
A ntikoagulantlar, salitsilatlar, m argim ushli prep a ra tlar ishla­
tilganida kapillarlar shikastlanishining oldini olish va bunga davo 
qilish u c h u n h a m shu prep a ra td a n foydalaniladi.
Ishlatilishi.
Kattalarga 0,02—0,05 g.dan kuniga 2—3 mahal ichish 
u c h u n beriladi. T a r k ib id a
P
v ita m in i b o l g a n p r e p a r a tl a r d a n
askorutin, kversetin, rutin q o ila n ila d i. Askorutin 1 tabletkadan 
kuniga 2—3 m ahal ichiladi. Kversetin katta yoshlilarga 0,02 g.dan 
kuniga 3—5 mahal buyuriladi. Davolanish muddati 5—6 hafta. Rutin 
katta yoshli odam larga 0 ,0 2 —0,05 g.dan kuniga 2—3 m ahal ichish 
u c h u n beriladi.
353

---

14.19. /? vitamini (karnitin) yetishmasligi
« 0 ‘sish vitamini» ha m deyiladi. U o ‘simlik va hayvon t o ‘qi- 
m alarida, ayniqsa, muskul t o ‘qim asida k o ‘p b o ‘ladi. 
vitamini 
oziq-ovqat m ahsulotlari orqali organizm ga tushadi.
Karnitin organizm da oqsillar biosintezida ishtirok etadi. Yog‘ va 
oqsil alm ashinuvini m e ’yorlashtiradi. C h a la t u g l l g a n bolalarning 
rivojlanishi h a m d a ularning o ‘sishida qatnashadi.
Jigarda yog1 distrofiyasi va lipid a lm ashinuvi, q o n d a ishqor 
zaxiralarini tiklaydi, ketokislota hosil b o ‘lishini pasaytiradi, giper- 
tireozda asosiy alm ashinuvni norm allashtiradi, o sh q o z o n shirasi 
sekretsiyasini stimullaydi, h o m ilaning rivojlanishiga y o rd am berib, 
jigarda glikogen sarflanishini k o ‘paytiradi. H o m ila ta n a hajm ining 
k o ‘payishiga oqsil sarflanishini idora qiladi. Bolaning u m u m iy
tonusini, teri turgorligi va rangini yaxshilaydi.
T u g ‘ilgan bolaning ishtahasini yaxshilab, vaznini oshiradi. Skelet 
va m uskullam ingo‘sishiga yordam beradi. Haroratni m e ’yorlashtiradi, 
taxikardiyani pasaytiradi, t a ’sirlanish va q o ‘zgbalish jarayonlari, 
u m u m iy da rm onsizlikning oldini oladi.
Ishlatilish о ‘m i va dozasi.
20 % li eritmasi ichish uchun ishlatiladi. 
E ritm a suv, k o m p o t, kisel, choyga q o ‘shib ichiladi. Katta yoshdagi 
kishilarga 2,0 g.dan (2 c h o y qoshiq) kuniga ikki m arta beriladi. Bir 
k e c h a - k u n d u z d a dozasi 4 g (4 c h o y qoshiq) 1—2 oy beriladi. 
Surunkali gastrit va pankreatit kasalligida 0,5 g (1 c hoy qoshiq) 
kuniga 2 m arta beriladi. T ireotoksikozda, o ‘sish u c h u n 0,25 g.dan 
kuniga 2—3 m arta, bir k e c h a -k u n d u z d a 0,5 —0,75 g ( ' / 2 —3/ 4 choy 
qoshigfl) beriladi. D avolanish m u d d a ti 20 kun, s o ‘ng 1—2 oy 
tanaffus qilinib, muolaja yana takrorlanadi. Karnitin berishdan oldin 
3 ml 20 % li eritmasi 200 ml 5 % li glukozaga q o ‘shiladi.
354

---

15-bob.