Ички аудит хизматини ташкил этиш ва юритиш

 

  6-

chizma

. Ichki auditorlik faoliyatiga ta’sir etuvchi omillar.  

 

 

Tekshiruv jarayonini to’g’ri tashkil etish uchun ichki auditorlik standartlari va 

boshqa  me’yoriy  hujjatlarni  shakllantirish  ichki  audit  faoliyatini  etarli  darajada 

Ichki auditorlik 

standartlari  

 

Ichki audit xizmati 

faoliyati 

 

Auditorlik 

qo’mitaning 

talablari  

 

Uzviy professional 

malaka oshirish 

talablari  

 

Ichki audit 

faoliyati 

samaradorligiga 

bo’lgan talablar 

 

Tashqi auditorlar 

talablari  

 

Auditorlarning 

kasbiy axloqiy 

mezonlari  

 

Auditorlarning 

malakaviy 

imtihonlari 

talablari  

 

Sifat nazorati 

talablari  

 

---

 

44 

baholash  imkoniyatini  yaratadi.  Ish    samaradorligini  oshirish  uchun  mazkur 

jarayonda tashqi auditorlar bilan hamkorlikda ish olib borish lozim.  

Ma’lumki amaliyotda ichki audit xizmatining pirovard faoliyati faqat amalga 

oshirilgan tekshiruvlar soni, aniqlangan noqonuniy to’lovlar va talon-taroj qilingan 

mablag’larning  qiymatiga  ko’ra  baholanmoqda.  Shuningdek,  tekshiruvlarni 

o’tkazish  muddatlari  va  aniqlangan  kamchiliklarni  bartaraf  etish  borasida  olib 

borilgan  chora-tadbirlarning  qay  darajada  bajarilayotganligi  haqidagi  masalalarga 

ham etarlicha e’tibor berilmayapti.  

Ushbularni  bartaraf  etish  maqsadida,  ichki  audit  faoliyati  sifati  va 

samaradorligini  baholashning  uch  bosqichdan  iborat  tizimini  yaratish  zarur. 

Birinchi  bosqichda  auditni  rejalashtirish  darajasi,  tekshiruvni  olib  borish  sifati  va 

tekshirishning belgilangan muddatlariga rioya qilinishi nazorat qilinadi.  

Ikkinchi bosqich - bo’linmalarning muayyan davrdagi faoliyati, ish rejasining 

bajarilish  darajasi, uni  rejalashtirish,  o’tkazish va ichki  auditorning  bilim  saviyasi 

attestatsiyasi natijalariga ko’ra baholanadi.  

Uchinchi  bosqichda  umuman  ichki  audit  xizmati  sifati  va  samaradorligining 

umumiy ko’rsatkichi quyidagi o’rta geometrik formula asosida hisoblanadi:  

ANS = 

3 

√TBR · TJD · RD (1)

10 

 

Bu erda:  

AHS- auditorlik xizmati samaradorligi ko’rsatkichi;  

TBR - joriy yildagi tekshiruv rejasini bajarilishi;  

TJD – tavsiyalarning amaliyotga joriy qilinishi darajasi;  

RD – rentabellik darajasining bajarilishi;  

Aktsiyadorlik  jamiyatlarida  joriy  qilingan  ichki  nazorat  tizimining  to’g’ri 

tashkil etilganligi risklardan himoya qilinganlik darajasiga, uning samaradorligiga 

ta’sir  ko’rsatadi.  Aktsiyadorlik  jamiyatlari  ichki  nazorat  tizimi  qanchalik 

takomillashgan  bo’lsa,  boshqaruv  tomonidan  qabul  qilingan  qarorlar  ijrosining 

samarasi  shuncha  yuqori  bo’ladi.  Ushbu  tizimdagi  uzilish  esa  moliyaviy  holatga 

to’g’ridan to’g’ri salbiy ta’sir qiladi.  

---

 

45 

Shuning  uchun  ichki  audit  xizmati  aktsiyadorlik  jamiyati  tomonidan  joriy 

qilingan  nazorat  tizimini  to’g’ri  tashkil  etilganligi  va  qo’yilgan  maqsadlarga  qay 

darajada  erishilganligiga  baho  berish  lozim.  Ichki  nazorat  tizimi  faliyatining 

moliyaviy  hisobotlar  ko’rsatkichlariga  ta’siri  bevosita  bo’lganligi  uchun  ushbu 

tizim ichki auditning asosiy tekshiruv ob’ekti sifatida namoyon bo’ladi.