Ichida sоnlarni qo’shish va ayirishni o’rgatish. Yuz ichida sonlarni qo’shish va ayrishni o’rganish bosqichlari va usullari

(1-usul) 38 – 17 =   

30 – 10 = 20 

8 – 7 = 1 

20 + 1 = 21 

38 – 17 = 21

 

(2-usul)  38 – 17 =   

38 – 10 = 28 

28 – 7 = 21 

38 – 17 = 21

 

8)

 

78 – 38

 – ikki to„la son ayirmasi yaxlit son bo„lgan ifoda. 

(1-usul) 78 – 38 =                 (2-usul)  78 – 38 =   

70 – 30 = 40 

8 – 8 = 0 

40 + 0 = 40 

78 – 38 = 40 

78 – 30 = 48 

48 – 8 = 40 

78 – 38 = 40 

9)

 

69 – 64

 – ikki xonali sonlar ayirmasi bir xonali son bo„lgan ifoda. 

(1-usul)  69 – 64 =   

60 – 60 = 0 

9 – 4 = 5 

0 + 5 = 5 

69 – 64 = 5

 

(2-usul)  69 – 64 =   

69 – 60 = 9 

9 – 4 = 5 

69 – 64 = 5

 

10)

 

46 + 4

 – ikki xonali son va bir xonali son yig„indisi yaxlit son.      

40 + (6 + 4) = 40 + 10 = 50 

11)

 

50 – 4 – 

yaxlit sondan bir xonali sonni ayirish.   

---

40 + (10 – 4) = 40 + 6 = 46 

12)

 

28 + 32 

– ikki to„la son yig„indisi yaxlit son.  

(1-usul)  28 + 32 =   

20 + 30 = 50 

8 + 2 = 10 

50 + 10 = 60 

28 + 32 = 60

 

(2-usul)  28 + 32 =   

28 + 30 = 58 

58 + 2 = 60 

28 + 32 = 60

 

13)

 

50 – 27 

– yaxlit sondan to„la sonni ayirish. 

50 – 27 =  

50 – 20 = 30 

30 – 7 = 23 

50 – 27 = 23  

ya‟ni 

50 – 27 = (50 – 20) – 7 = 30 – 7 = 23 

14)

 

54 + 46

 – 100 sonini hosil qilish.  

15)

 

100 – 8

 – 100 dan bir xonali sonni ayirish. 

100 – 8 =  

10 + 90 = 100 

10 – 8 = 2 

90 + 2 = 92 

100 – 8 = 92 

100  sonidan  8  ni  ayirish  kerak.  100  –  bu  10  ta  o„nlik.  Bitta  o„nlikni  olamiz. 

Bitta o„nlikdan sakkizta birlikni ayirsak, 2 ta birlik qoladi. 9 ta o„nlik va 2 ta birlik 

92 bo„ladi.  

16)

 

100 – 72

 – 100 dan ikki xonali sonni ayirish. 

100 – 72 =  

10 + 90 = 100 

10 – 2 = 8 

90 – 70 = 20 

20 + 8 = 28 

---

100 – 72 = 28 

100 sonidan 72 ni ayirish kerak. 100 – bu 10 ta o„nlik. Bitta o„nlikni olamiz. 

Bir  o„nlikdan  2  ni  ayirsak,  8  qoladi.  Bizda  9  ta  o„nlik  qolgan  edi.  2  o„nlik  va  8 

birlik 28 bo„ladi. 

9 o „nl. – 7 o„nl. = 2 o„nl. 

17)

 

38 + 5

 –  o„nlikdan o„tib qo„shish.  

38 + 5 = 38 + 2 + 3 = (38 + 2) + 3 = 40 + 3 = 43  

Bunday  qo„shilishlarni  bajarishda  ikkinchi  qo„shiluvchini  shunday  2  ta  

sоnning yig„indisi ko„rinishida yozish kеrakki, bunda birinchi qo„shiluvchini yaхlit 

sоnga to„ldirilsin. 

18)

 

42 – 5 

–  o„nlikdan o„tib ayirish. 

42 – 5 = 42 – 2 – 3 = (42 – 2) – 3 = 40 – 3 = 37 

 

19)

 

37 + 48 

–  o„nlikdan o„tib qo„shish.  

     30 + 40 = 70    

    7 + 8 = 15      

    70 + 15 = 85              

   37 + 48 = 85 yoki   

37 + 48 = (30 + 7) + (40 + 8) = (30 + 40) + (7 + 8) = 70 + 15 = 85 

20)