Ибрайым юсупов ойлар қосықлар ҳамь поэмалар

 
(сабайды, кетеди, муғаллим креди)
 
А р у х а н
Сени олтиреди, қаш ҳазир Қалмен...
муғаллим 
Сени қутқаруға жетистим ал мен.
Журь ҳазир кетейик бул жерден.. 
Арухан 
Қайда? 

---

140
муғаллим 
Торткулде ашылған жанга оқуға..
Тоқалы емессенг сен енди байдынг,
Сен азит ҳаялсанг, жолларынг айдын.
Бай жанга усланды, сынды қамшысы,
Ол енди бола алмас журт ҳамиршиси...
Қане, тур орнынгнан, қолынгды узат,
Қарақалпақ қызлары енди шын азат. 
Айтен-гешше 
(тамашагойлер арасында
 
отырып
,
сбырланып) 
Масқаралапатыр менинг акемди,
Моллеке, не қылсам екен мен енди?
Трилей сойды ғой мна Арухан,
Бизден безгенинг-бе, о заман, заман!
Акемнен коп иззет кординг ғой, тақсыр,
Дузын ақласангшы ебин тауып бир... 
м о л л а (журтқа еситтирип) 
Адепсиз Арухан, намаҳрам катын,
Журтқа тиер сенинг коп касапатынг.
Егерде мен онынг акеси болсам,
Шылбыр есер едим бунынг шашынан.
"Яр" деп қышқырады-ау коптинг алдында!
Ал акеси отыр "былш" етпей бунда.
Кормедим бунынгдай арсыз акени... 
д и қ а н 
Тақсыр, ким шақырған бул жерге сени? 

---

141
ж г и т 
Ҳай, шақына салле ораған ешки,
Жалтырат окшенгди! Қуынг бул пести! 
5. 
Сонда қыз акеси қутырды бирден,
Ырғыды сахнаға анадай жерден.
Журттынг тауеллесин тынгламады ол,
Жгиттинг алқымына бара салды кол.
"Бай" жуырып келди. Тапь берди "байға",
"Ҳау, Жалеке сулқ, журь единг қайда?
Сени жер аударып жбердик десек,
Бунда екенсенг ғой коргенсиз ешек",
Деп ол асылғанда бай сақалына,
Бир қсым жунь ерип шықты колына.
Қашты сақалсыз "бай", —қашты ол Айман,
Ду кулки. Брақ кыз акеси ҳайран.
Жуырып келди "кемпир". Ал, қыз акеси
"Кемпирге" тапь берди жоғалтып есин.
Мнекей ақ жаулық иликти колға,
Турды Абдираман кемпир орнында.
Дуйим журт кулкиден ишеги қатып,
Кми ишин услап, кмиси жатып,
Сылқ-сылқ кулипатыр. Ал, қыз акеси,
Ҳасла тынгламады халқ тауеллесин.
Беккем тутып қзын ақ блегинен,
Халқты қақ айырып суйреди бирден.
Жараған туйедей бурқырады ол,
Адамхор ат янглы умтылады ол.
Алдынан келгенге сермеди таяқ,
Арттан келгенлерге жумсады аяқ.
Жақынлай алмады оған ҳеш алам,
Қзын алып кетти, сойтип, сахнадан.

---

142
Арухан, Арухан, жаным Арухан,
Акенг азап берди-ау сол туни саған!
Асты керегеге шашынгнан сени,
Даусынг елжиретти сонда ҳаммени.
Жоқ, бундай хорлыққа ҳеш тозип болмас,
Ҳай, алданған аке есигингди аш, 
Босат Аруханды, босат қзынгды! 
"Дослар, қайдасызлар: уай, қолым сынды" 
Деп иште бақырды Арухан сонда, 
Адамлар топланды есик алдында. 
"Уй —жайдынг қапысын бузынглар тезден!" — 
Деди Абдираман буйырып бирден. 
Аул жгитлери, ойыншы жаслар, 
Есикти қиратып таслады дарьҳал. 
Айман кирди ишке ҳаммеден бурын, 
Сезди қыз акеси бул истинг турин. 
Арқа берип турып жақлау ағашқа, 
Айманлы абайсыз конаырды басқа. 
Айман қулап тусти. Журт гуулеп кирди... 
(Сойтип героиням коп азап корди.) 
6. 
Сондай азаплар-да, брақ, Арухан,
Қайтара алмады тура жолынгнан.
Себеби, жан-танинг руҳынгменен,
Бул гоззал касипти суйген единг сен.
Сонлықтан аулынгды, акенгди таслап,
Туған уйден безип, козингди жаслап,
Ҳамь қзық, ҳамь азап берген сол тунде.
Кеттинг сен кеулли каруан ишинде.
Налети ескилик салттан, молладан,
Алданған акенгди аяп, Арухан,
Жолда жлағанынг бар-ма есингде?
Сондай зор гуресли омир бар сенде! 

---

143
Алтыншы тарау