I will have breakfast Men nonushta qabul qilaman

. Will / shall

Biror harakatni kelasi zamonda bo'lishi kutilayotgan bo'lsa egadan so'ng will/shall ishlatiladi. Bo'ladigan hodisa aniq belgilanmagan, avvaldan rejalashtirilmagan. Hodisa tabiiy ravishda ro'y berishi kutilayotgan yoki hozirgina shu fikrga kelingan bo'ladi.

I will have breakfast - Men nonushta qabul qilaman.

Bu gap oldindan reja qilinganidan emas, qorin ochganidan kelib chiqqan. Agar "I am having breakfast" bo'lganida reja qilingan harakat tushunilardi va ortida this morning - bu tong, tomorrow - ertaga kabi so'zlar qo'shilishi mumkin. U holda o'tgan darsdagi present for the future bo'lib qoladi. Bugungi mavzuyimiz esa undan farq qiladi, am/is/are qo'yilmaydi, harakat so'zlariga "ing" qo'shilmaydi.

- My case is very heavy (Meni sumkam juda og'ir).

I will carry it for you (Men uni ko'tarishib yuboraymi)?

I will eat it - Men uni yeyman.

I think I will go out - O'ylaymanki men tashqariga chiqaman.

I don't think - men unday deb o'ylamayman.

"I will" funksiyasidan oldin "I think" va "I don't think" jumlalaridan foydalansa bo'ladi.

Qisqartmasi: I will - I'll, we will - we'll, she'll va hokazo. Savol berishda will/shall egadan oldinga o'tadi:

Will he eat - u ovqatlanadimi?

Inkor qilish "will not" (qisqartmasi: won't).

I won't sleep - men uxlamayman.

Aniq vaqti belgilangan voqealarda will/shall qo'yilmaydi:

We're going to the market on Sunday - Biz yakshanba kuni bozorga ketyapmiz.

Shall faqat 1-shaxs (I va we)da ishlatilishi mumkin. Men yoki biz so'zlarida qo'llanadi.

I think we shall win - o'ylaymanki biz g'olib bo'lamiz.

Will esa barcha shaxslar uchun ishlatilaveradi. They will, he will, she will, it will va hokazo.

Falon joyda bo'laman demoqchi bo'lganda "be" (bo'lmoq) qo'shiladi:

I will (I'll) be in Paris - Men Parijda bo'laman.

. I'm going to... - Men ....moqchiman.

Kelgusida biror ishni qilmoqchi bo'lganingizni hozir ifodalasangiz "going to" funksiyasidan foydalanasiz. Bu judayam oddiy bo'lib, asosan o'tgan darsning davomi. Egadan so'ng am/is/are qo'yiladi, keyin "going to" yoziladi, keyin harakat so'zi, keyin boshqa so'zlar yoziladi. Harakat so'ziga "ing" qo'shilmaydi, chunki "going to"dagi "ing" kifoya qiladi. Misollar:

I am going to watch TV this evening - Men bu oqshom televizor ko'rmoqchiman.

He is going to have a bath - U vanna qabul qilmoqchi.

They are going to eat tomorrow - Ular ertaga ovqatlanmoqchi.

Inkor qilish uchun doimgidek "not" ishlatamiz: I'm not going to cook a meal - Men ovqat pishirmoqchi emasman.

Savol berish uchun doimgidek am/is/are egadan oldinga o'tadi. What, when, how kabi so'roq gaplar bo'lsa gap boshida keladi.

Are you going to buy a car - Mashina sotib olyapsizmi?

What is he going to wear to the party on Monday - U dushanba kungi kechaga nima kiyib bormoqchi?

. Present for the future - Hozirgi zamonda kelasi zamon haqida.

Ingliz tilida ertaga, kechki payt, birozdan so'ng kabi kelasi zamonni bildiruvchi vaqtlarda nima qilmoqchiligingizni ifodalash yoki shu haqida savol berish "present for the future" deyiladi. Buning uchun present continius (davomiy hozirgi zamon) fe'lining "ing" qo'shimchasidan foydalanamiz. Masalan: I am playing tennis tomorrow - Men ertaga tennis o'ynayapman (o'ynayman, o'ynamoqchiman). Demak buning uchun am/is/are ham ishlatiladi.

Savol berishda odatdagidek am/is/are egadan oldinga o'tadi. Masalan: Is he going to the cinema on Friday - U juma kuni kinoxonaga ketyapdimi?

What are you doing tomorrow - Ertaga nima qilmoqchisiz?

Inkor qilish uchun doimgidek "not" qo'shamiz:

I am not playing football next week - Men keyingi hafta futbol o'ynamayapman.

Kelgusida rejalashtirilgan ish rasman ma'lum vaqtga ega bo'lsa, u holda bunday gap present simple (oddiy hozirgi zamon) usulida yoziladi. Ya'ni, am/is/are qo'yilmaydi, harakat so'ziga "ing" o'rniga "s" qoshiladi. Savol berayotganda do/does ishlatiladi:

The concert starts at 7:30 - Konsert 7:30 da boshlanadi.

What time does the train leave? - Poezd qachon jo'nab ketyapdi?

. Present perfect and past simple

Ikkala zamonning farqi nimada?

Past simple - oddiy o'tgan zamon. Kecha yoki shunga o'xshash o'tgan zamonga oid vaqtda bajarilgan oddiy harakat bo'lib, u hozir davom etmayapdi. Hodisa o'tgan zamonning o'zida qolib ketgan. O'tgan zamonda davom etayotgani ham yo'q. We arrived yesterday - biz kecha yetib keldik.

Yetib kelayotgan edik yoki hozir yetib keldik emas. Savol berishda "did you" (nima qilyapsiz) shaklidan foydalanib, javob berishda "I did" (men qilyapman) ko'rinishida javob beriladi. Noto'g'ri fe'llar ikkinchi ko'rinishda yoziladi. Masalan: go - went, do - did, write - wrote va hokazo. To'g'ri fe'llarga "ed" qo'shiladi. "Did" so'zidan keyingi so'zlarga "ed qo'shilmaydi, 2-formatga ham o'zgarmaydi.

Present perfect - tugallangan hozirgi zamon. Hodisa o'tgan zamonda sodir bo'lib, hozirgacha davom etgan holat. Masalan: I have lost my key - Men kalitimni yo'qotib qo'ydim. Ya'ni, haliyam topganim yo'q. Present perfect have/has bilan ifodalanadi. Agar ularsiz yozilsa, past simple bo'ladi. I lost my key yesterday - Men kecha kalitimni yo'qotib qo'ydim.

Faqat 3-shaxs birlik (he/she/it)da "has", boshqa holatlarda have ishlatiladi. To'g'ri fe'llarga "ed" qo'shiladi. Noto'g'ri fe'llar 3-formatda yoziladi. Masalan: go - gone, do - done, write - written va hokazo.

Present perfect: Have you ever been to Spain? (Siz hech Ispaniyada bo'lganmisiz?)

Past simple: Did you go to Spain last year? (Siz o'tgan yili Ispaniyaga bordingizmi?)

Birinchi gapda hozirgacha bo'lgan vaqt oralig'ida savol beryapdi. Demak, bu tugallangan hozirgi zamon.

Ikkinchi gapda o'tgan yili haqida so'rayapdi. Undan keyin hozirgacha hech qanday ma'lumot yo'q. Demak, bu oddiy o'tgan zamon.

. For, since, ago

Present perfectda vaqtni ifodalash.

Biror hodisa yoki holat qachondan beri, qancha vaqt avval yohud qaysi voqeadan oldin sodir bo'lganini ifodalash uchun for/since/ago so'zlaridan biri ishlatiladi.

O'tgan zamondan to hozirgacha bo'lgan vaqt oralig'ida ma'lum vaqt o'lchovi bilan belgilangan hodisani ifodalash uchun "for" qo'yiladi. 4 yildan beri, 2 kundan beri, 6 soatdan beri, 3 haftadan beri, 1 oydan beri, 10 daqiqadan beri kabilar shular jumlasidandir. Masalan:

Bobur has been in London for six days - Bobur olti kundan beri Londonda. Present perfect qoidasiga ko'ra "I have" formulasidan foydalanamiz. "I" o'rnida Bobur, have esa 3-shaxsda "has"ga aylanadi. Keyin "To be" fe'lining 3-formati "been" qo'yilyapdi. Keyin qayerdaligi yozilib, qachondan beriligi oxirida yozilyapdi.

Aniq bir vaqt ma'lum qilinib, o'shandan hozirga qadar, degan ma'no ifodalansa "for" o'rniga "since" qo'yiladi. Dushanbadan beri, apreldan beri, 9-oktabrdan beri, 2010-yildan beri, soat 12:00 dan beri kabilar shular jumlasidan. Ya'ni, boshlangan vaqti ma'lum qilingan, lekin hozirgacha qancha vaqt o'tgani ma'lum qilinmagan holatda "since" ishlatiladi:

Alisher has been in Canada since January - Alisher yanvardan beri Kanadada.

Hodisa hozirgi vaqtdan qancha oldin sodir bo'lgani ma'lum qilinayotganda "ago" (oldin) so'zi ishlatiladi. 1 yil oldin, 3 oy oldin, 5 minut oldin va hokazo:

He arrived in London 4 days ago - U Londonga 4 kun oldin keldi.

. Present perfect

Have you ever...?

Hozirgi tugallangan zamonda savol berish:

Have you ever been to Rome - Siz hech Rimda bo'lganmisiz?

Yes, I have. Many times - Ha bo'lganman, ko'p marta.

Savol o'tgan zamondan to hozirga qadar bo'lgan muddat haqida so'ralyapdi. Voqea o'tgan zamonda bo'lgan, ammo ma'lumot hozirgi vaqtgacha bo'lgan zamonni ifodalaydi.

"Ever" (hech) bilan savol berilganda agar inkor qilmoqchi bo'lsak, "No, never" (yo'q, hech qachon) deyish kifoya qiladi.

I was looking for. Where have you been? - Men sizni qidirayotgan edim. Qayerda edingiz (shu paytgacha)?

Ushbu gap ham "present perfect" (hozirgi tugallangan zamon) hisoblanadi.

Present perfect

How long have you...?

Present perfectning davomi.

How long have you been in London? - Qachondan beri siz Londondasiz?

"How long" - qancha uzoq, qancha vaqt kabi tarjima qilinadi. Undan keyingi "have you" present perfectning "question" (savol) shaklida ishlatiladi. Undan so'ng "To be" fe'li keladi. "To be" hozirgi zamonda am/is/are, oddiy o'tgan zamonda was/were, present perfectda esa 3-ko'rinish "been" shaklida keladi. Demak, "How long have you been in London?" so'roq gapi shu tariqa hosil bo'ldi. Javob berishda:

I have been in Londan since Monday

- Men dushanbadan beri Londondaman, deyish mumkin. Savolda "have you" deyilsa, javobda "I have" deyiladi. I va you o'rnida we, they, he, it kabi ko'rsatish so'zlari bo'lishi mumkin, javob berishda ham shunga qaraladi.