I. ЎҚув фанининг долзарблиги ва олий касбий

7-мавзу. Меҳнат унумдорлиги: тушунчаси, омиллари, заҳиралари 
 
Меҳнат унумдорлиги ва унинг аҳамияти. Меҳнат унумдорлигининг 
назарий асослари. Меҳнат иқтисодиётидаги меҳнат унумдорлиги ва 
меҳдатнинг ишлаб чиқарувчи кучи тушунчалари. Ижтимоий меҳнат 
унумдорлиги ва якка тартибдаги меҳнат унумдорлиги. Ижтимоий меҳнат 
унумдорлиги ва якка тартибдаги меҳнат унумдорлигини аниқлаш усули. 
Меҳнат тиғизлиги. Меҳнат интенсивлиги ва оғирлиги. Корхоналарда меҳнат 
унумдорлигининг ошиши. Меҳнат унумдорлиги мазмунини акс эттирувчи 
математик 
моделлар. 
Меҳнат 
унумдорлиги, 
самарадорлиги 
ва 
маҳсулдорлиги. Меҳнат унумдорлигини аниқлаш масалаларига турлича 

---

8 
ёндошув. Жонли ва моддийлашган меҳнат унумдорлиги кўрсаткичи. Жами 
меҳнатни акс эттирувчи кўрсаткич. Ишлаб чиқариш имкониятлари чегараси. 
Ишлаб чиқаришнинг натижаси ва маҳсулдорлиги. Ишлаб чиқарилган 
маҳсулот миқдори. Меҳнат удумдорлигини ўлчаш усуллари. Меҳнат 
унумдорлигини ҳисоблашдаги маҳсулот ҳажми ва меҳнат сарфлари 
кўрсаткичлари.
8-мавзу. Иш ҳақини ташкил этиш ва уии ислоҳ қилиш 
 
Иш ҳақининг моҳияти ва унинг шаклланиши. Ишчи кучининг 
фойдалилиги ва баҳоси. Ходимлар учун иш ҳақи. Тадбиркор учун иш ҳақи. 
Иш ҳақини бозор қонунлари асосида ташкил этиш механизмининг асосий 
унсурлари. Иш ҳақининг рағбатлантирувчилик вазифаси. Меҳнатга ҳақ 
тўлашнинг такрор ишлаб чиқариш вазифаси. Меҳнатга ҳақ тўлашнинг 
тартибга солувчи вазифаси. Иш ҳақининг элементлари. Иш ҳақини ташкил 
этиш тамойиллари ва вазифаларининг алоқадорлиги. Ходимларнинг иш ҳақи 
функсиялари. Тариф тизимининг моҳияти ва элементи. Тариф малака 
справочниги. Тариф жадвали. Тариф бўйича табақалашнинг иқтисодий 
омиллари. Меҳнатга ҳақ тўлашни ташкил этишнинг асосий тамойиллари. 
Корхонада меҳнатга ҳақ тўлашнинг ташкилий асослари. Корхонада иш ҳақи 
жамғармасини режалаштиришнинг моҳияти, босқичлари ва асосий 
йўналишлари. Иш ҳақини ташкил этиш амалиётидаги меҳнатни 
нормалашнинг тариф ва ташкилий техник турлари. Асосий ва қўшимча иш 
хақи. Иш ҳақининг ишбай ҳамда вақтбай тизимларини кўллаш. Меҳнатга ҳақ 
тўлашнинг оддий ишбай ва оддий вақтбай тизими. Меҳнатга ҳақ тўлашнинг 
аккорд тизими. Меҳнатга ҳақ тўлашнинг билвосита усули. Меҳнатга ҳақ 
тўлашнинг моддий тизимлари. Ҳақ тўлашнинг рағбатлантирувчи тизимлари.