I. U. Raxmonov, K. M. Reymov, N. N. Niyozov

ENHAT quyidagilarga imkon beradi:
- elektr energiyasi bozori subyektlari bilan m a’lum otlar 
almashinuvini avtomatlashtirish;
- elektr energiyasi bozori subyektlari va iste’molchilari bilan 
hisob-kitoblami avtomatlashtirish;
- elektr energiyasini hisobga olishning ishonchliligini va 
tezkorligini oshirishga erishish;
- elektr energetik tizimlarning texnik holatlarining avtomatik 
nazorat qilinishini ta’minlash;
- iste’molchilar o ‘rtasida energiya va quvvat taqsimlanishining 
turli boshqarish sxemalarini ishlatish;
- korxonaning ish samaradorligini oshirish.

---

ENHAT tarkibiga quyidagilar kiradi:
- elektr energiya va quvvat hisoblagichlari (raqamli, interfeysli 
yoki impuls chiqishli);
- m a’lumotlarni yig‘ish va uzatish qurilmasi (multipleksorlar, 
telesummatorlar va boshqalar);
- k o m m u n ik a tsiy a la r (k o m m u ta tsiy a la n a d ig a n te le fo n
kanallari, ajratilgan telefon kanallari, GSM, GPRS, radiokanallar va 
boshqalar);
- a lo q a a p p a r a tu r a la r i (m o d e m la r, ra d io m o d e m la r, 
multipleksorlar va boshqalar);
- maxsus DT o ‘matilgan EHM (iste’molchilar hisoblagichlari- 
dan m a ’lum o tlarn i y ig ‘ish va ta h lil qilish ham da bo shq a 
korxonalar yoki elektr energiyasini yetkazib beruvchi bilan o ic h o v
m a’lumotlarini almashtirish uchun).
ENHATning DTi quyidagi tizimlardan iborat:
- m a’lumotlar bazasi(MB)ni va hisoblagichlar ko‘rsatkichlarini 
boshqarish tizimi;
- aloqavakuchiste’m olchilariliniyasibo‘yichahisoblagichlami 
avtomatik so‘rov tizimi;
- elektr hisoblagichlarning param etrlarini grafik k o ‘rinishda 
aks ettirish tizimi;
- m a’lumotlarni tahlil qilish tizimi;
- kompleks m a’lumotlar bazasining avtomatlashtirilgan tizimi.
ENHAT funksiyasiga quyidagilar kiradi:
- elektr energiyasi haqida m a’lumotlami yozish;
- hisoblagichlardagi arxiv yozuvlar va tizim ning o ‘z-o ‘zini 
avtomatik tekshirish m a’lumotlarini saqlash va nazorat qilish;
- konsentrator, terminal va hisoblagich parametrlarini o ‘matish;
- masofadan o ‘qish, elektr ta ’minotini uzish/ulashni nazorat 
qilish va iste’mol darajasini nazorat qilish;
- avtomatik va avtomatik b oim ag an so‘rov;
- liniyalardagi isroflar va elektr energiyasi o ‘g ‘irlanishlarining 
oldini olish;
84

---

- operator vakolatlarini cheklash;
- normal bo‘lmagan jarayonlar haqida hisobot;
- taqsimlash tarm og‘ ining sxemasini aks ettirish;
- har bir faza m a ’lum otlarini hisobga olish va har bir faza 
bo‘yicha muvozanatning buzilish holatlarini aniqlash;
- ko‘p tariflilik;
- turli hodisalar haqida avtomatik ogohlantirish;
- iste’mol quvvati darajasini nazorat qilish;
- barcha m a’lumotlami izlash va chiqarish.
Umumiy holda ENHAT tuzilmasini quyidagi to ‘rtta pog‘onaga 
ajratish mumkin (6.1-rasm):