I-tiykar ǵÍ BÓLİM. I-bap. Geodiziya haqqínda uliwma ma ǵliwmatlar reja

---

I-TIYKAR

ǴÍ BÓLİM. 

I-Bap. GEODIZIYA HAQQÍNDA ULIWMA MA

ǴLIWMATLAR 

Reja: 

1. 

Geodeziya páni haqqında ulıwma  maǵlumatlar. 

2. 

Geodeziya pániniń basqa pánler menen baylanislıǵı. 

3. 

Geodeziya páni tarixınan qisqasha maǵlumatlar. 

4. 

 

Tayansh  sózler:  Jer,  buliw,  jerdiń  forması  hám  ólshemleri,  noqatlar ornı,  karta,  plan,  qag‘azda 

súwretlew,  matematika,  astronomiya,  fizika,  mexanika,  kosmıs,  Mısr,  Gretsiya,  Xitay,  Orta  Asiya,  Nil 

daryası,  Pifogor,  Evdoks,  Eratosfen,  gradus  ólshew  usulı,  Beruniy,  Hindiston,  gorizonttıń    páseyiwi 

múyeshi. 

1.1. Geodeziya páni onıń tarmaqları hám qalıq qojalıǵındaǵı ornı 

Geodeziya–Jer betin yamasa onıń bir bólegin arnawlı geodeziyalıq asbaplar  menen ólshew jollar 

arqalı,  formasın,  ólshemlerin  úyreniw,  olardı  esaplaw,  ólshew    nátijesinen  paydalanıp,  kartaların, 

planların, profilin dúziw jane  injener  ekonmikalıq  h.t.b. máselelerdi úyrenetuǵın ilim. 

Geodeziya  páni  erte  zamanda  payda  bolǵan.  Geodeziya–grekshe  (geo-jer,    daydzo-bóliw)  “jer  

bóliw” degen maǵananı bildiredi. Geodeziya-Jer  haqqındaǵı  eń eretedegi ilim bolıp esaplanadı. 

Geodeziya–Jer    betinde  hár  túrli  awıl  xojalıq  ushın  injenerlik  soorujenielerdi  qurıwda,  jer  betin 

ólshewlerde, jer maydanın esabın alıwda, adamzattıń  talabınan,  kelip  shıqqan.