I texnologik qism

2.2. Termokonduktometrik gaz analizatorlari.

Termokonduktometrik gaz analizatorlarining ishlash prinsipi gaz aralashmasini issiqlik o‘tkazish xususiyatining tekshirilayotgan komponent konsentratsiyasiga bog’iqligiga asoslangan. Agar binar aralashmadagi komponentlarning issiqlik o‘tkazuvchanligi har xil bo’lsa, bu usulni qo’llash qulay. Ko‘p komponentli gaz aralashmasini tahlil qilishda yuqoridagi usulni qo’llash mumkin, lekin aniqlanmaydigan komponentlarning issiqlik o‘tkazuvchanligi bir-biridan uncha farq qilmaydi, aniqlanayotgan komponentning issiqlik o‘tkazuvchanligi esa ulardan ancha farq qilishi kerak. O‘tkazgich beradigan issiqlik Q va kamera devorlarining atrof-muhit haroratiga bog’liq bo’lgan harorati td o‘zgarmas bo’lganida gaz aralashmasining issiqlik o‘tkazuvchanligi o ‘tkazgichning haroratini, binobarin, uning o‘tkazuvchanligini bir xil qiymatda aniqlaydi. 0‘tkazgich sifatida elektr qarshiligining harorat koeffitsiyenti yuqori va kimyoviy jihatdan chidamli metall simdan foydalaniladi; platina ko‘proq, volfram, nikel, tantal kamroq ishlatiladi. Termokonduktometrik gaz analizatorlarining o’chash elementlari o‘zi qiziydigan qarshilik termometri rejimida ishlaydigan, platina tola joylashgan kamera shaklidagi o‘zgartkichdan iborat. Gaz aralashmasi tarkibining
o‘zgarishi uning issiqlik o‘tkazish qobiliyatini o‘zgartiradi, natijada qizigan
tola va gaz aralashmasi o‘rtasida o‘zaro issiqlik almashuvining jadalligi ham
o‘zgaradi. Tolaning elektr qarshiligi tekshirilayotgan komponent konsentratsiyasini bildiradi. Bu turdagi sanoat gaz analizatorlarida o’chashning differensial usuli
qo’llaniladi, bu yerda tekshirilayotgan va namuna gaz aralashmalarining issiqlik o‘tkazuvchanligi ishi solishtirma kameralar yordamida solishtiriladi. Ish kamerasi gaz oqib o'tadigan qilib ishlanadi, solishtirma kamera esa tarkibiga konsentratsiyasi o’chashning pastki, o‘rta va yuqorigi chegarasiga mos keladigan, o’chanayotgan komponent kirgan gaz aralashmasi bilan to’ldiriladi.