I. Salamov T. Qudratov I. Qudratova kichik biznes va xususiy tadbirkorlik

Maruzani o’tish usuli (metodi). Marua “Bilaman . Bilishni xohlayman . Bilib oldim “ va aqliy hujum usuli (metodi)ni qo’llash orqali o’tiladi. Asosiy savollar

11.1. O’zbekistonda Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishning Davlat dasturi.

11.2. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni milliy iqtisodiyotning turli sektorlarida rivojlanishi.

11.3. Kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishning xori-jiy mamlakatlar tajribasi.

Asosiy o’quv materiallari qisqacha bayoni

11.1. O’zbekistonda kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishning Davlat dasturi.

O’zbekiston Respublikasida kichik biznesning rivojlanishdagi mavjud muammolarning yechimini topish va 2007-2015 yillarda istiqbollashtirilayotgan parametrlarni ta’minlash, ushbu sohada tadbirkorlik faolligini oshirishning yo’nalishlarini aniqlash va ular chora- tadbirlarni belgilashni talab etadi.

O’zbekiston Respublikasida kichik biznes faoliyatini rivojlantirishning asosiy yo’nalishlari quyidagilardan iborat:

• 
  kichik biznesning huquqiy-me’yoriy va tashkiliy asoslarini iqtisodiyotda turli omillar ta’sirida ro’y berayotgan o’zgarishlarga mos ravishda uzluksiz takomillashtirib borish;
  
• 
  davlat tomonidan kichik biznes va huquqiy tadbirkorlikni qo’llab- quvvatlash mexanizmlarini samaradorligini oshirish, bu borada xorijiy mamlakatlar tajribasidagi yangi mexanizmlarni mavjud sharoitlarga moslashtirgan holda amaliyotga qo’llash;
  
• 
  kichik biznesning innovasiya negizida rivojlanishini ta’minlash borasida chora – tadbirlarni ishlab chiqish;
  
• 
  kichik biznesni moliyaviy jihatdan ta’minlash mavjud mexanizmlar samaradorligini oshirish va moliyalashtirishtirishning yangi manbalarini
  

harakatga keltirish negizida qulay investisiya muhitini yaratish;

• 
  kichik biznesda ishlab chiqarishni tashkil etishning moddiy ta’minotini takomillashtirish;
  
• 
  kichik biznesni tashqi iqtisodiy faoliyat mexanizmlarini takomil-
  

lashtirish;

• 
  kichik biznes sohasi uchun malakali raqobatbardosh kadrlarni tayyorlash;
  
• 
  kichik biznesda kooperasiyani chuqurlashtirish.
  

Mamlakat iqtisodiyotida kichik biznes subyektlarining ulushi va ahamiyatini tubdan oshirish maqsadida dasturda quyidagi yo’nalishlarda kompleks chora-tadbirlarni amalga oshirish ko’zda tutiladi:

• 
  tadbirkorlik subyektlarini tashkil etish va faoliyat yuritishning huquqiy me’yoriy bazasini takomillashtirish. Bunda mansabdor shaxslar tomonidan buyruqbozlik va boshqa salbiy holatlarning oldini olish borasida
  

ularning mas’ulligini oshirishga muhim e’tibor qaratiladi;

• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlikni rivojlantirishni davlat tomonidan tartibga solish tizimini takomillashtirish va tadbirkorlik tuzilmalari faoliyatiga davlat hokimiyati va boshqaruv organlarining noqonuniy va asossiz aralashuvi holatlarini bartaraf etish;
  
• 
  yirik korxonalarni tarkibiy o’zgartirish natijasida bo’shab qolgan noturarjoy binolar va foydalanilmayotgan ishlab chiqarish maydonlarini kichik korxonalarga berish;
  
• 
  yirik sanoat korxonalarida tayyor mahsulot ishlab chiqarish uchun importga mo’ljallangan yehtiyot qismlar, detallar va kerakli uskunalar ishlab chiqarishni mahalliylashtirish Dasturni amalga oshirish;
  
• 
  kichik biznes uchun mutaxassislar tayyorlash tizimini takomillashtirish va sifatini oshirish.
  

Kichik biznes tadbirkorlik faoliyatini oshirishda davlat tomonidan qo’llab-quvvatlash samarasini oshirish maqsadida dasturda quyidagilarni amalga oshirishi lozim:

• 
  davlat organlari, tadbirkorlarning jamoat tashkilotlari va tijorat tuzilmalari bilan hamkorligini ta’minlovchi mexanizmni takomillashtirish;
  
• 
  raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarishga mo’ljallangan investision loyihalarni amalga oshirish, eksport hajmini oshirish, mahalliy xomashyo resurslaridan foydalanishni yaxshilash, qo’shimcha ishchi o’rinlarni tashkil etishga ko’maklashish;
  
• 
  doimiy faoliyat ko’rsatadigan ko’rgazma va texnologik uskunalar, mini texnologiyalar yarmarkalarini tashkil etish;
  
• 
  kichik biznes subyektlarining moliyaviy resurslardan foydalanish imkoniyatlarini yaratish;
  
• 
  kichik biznes va xususiy tadbirkorlik sohasida xalqaro hamkorlikni rivojlantirishdan iborat.
  

Kichik biznesni moliyaviy resurslar bilan ta’minlash maqsadida Dasturda quyidagi tadbirlarni amalga oshirish nazarda tutilgan:

• 
  moliyalashtirish va sug’urta loyihalarini amalga kiritishni kengaytirish, kafolat berish va mexanizmini takomillashtirish;
  
• 
  operasiyalarini qo’llash;
  
• 
  lizing;
  
• 
  byudjetdan tashqari mablag’lar hisobiga imtiyozli kreditlash va mikrokreditlash;
  
• 
  kichik biznes subyektlariga lizing asosida uskunalar sotib olishni mablag’lar bilan ta’minlash;
  
• 
  tijorat banklari tomonidan ishlab chiqarishni kengaytirish va aylanma mablag’larni to’ldirish, xizmatlar ko’rsatish hajmini oshirishga qaratilgan kreditlar berish mexanizmlarini takomillashtirish;
  
• 
  mahalliy xomashyodan chet el kredit liniyalari, shuningdek milliy valyutadagi mablag’larni jalb yetgan holda tayyor mahsulot ishlab chiqaradigan miniuskunalar yaratish amaliyoti davom ettiriladi.
  

Kichik biznes subyektlarining moddiy-texnik ta’minoti kelgusidagi 2008-2015 yillarda amalga oshiriladigan ishlar quyidagilardan iborat bo’lishi lozim:

• 
  birja, auksion va yarmarkalar savdo doirasini kengaytirish; - zamonaviy texnika va texnologiyalar lizingini kengaytirish.