I psixodiagnostika ha’m eksperemental psixologiya pa’nine kirisiw joba

DO’RETIWSHI OYDI ANIQLAW METODIKALARI

“Tu’sindiriw” metodikasi

Bul metodika semantik materiyalda divergent oy o’nimdarlig’in tekseriw ushin qollaniladi. Metodikanin’ qollaniw ta’rtibi: Sinaliwshig’a zatlardin’ bir topari-oq, ha’rre, krokodil, baliq, jilan, qayiq siyaqlilar tu’rli belgi ha’m o’zgesheliklerine qaray imkani barinsha ko’birek (ha’r-tu’rlirek) ta’sniflarg’a ajiratiw usiniladi.

Jumis ushin ajiratilg’an waqit-8 minut.

Na’tiyjelerdi qayta islew. Sinaliwshi ta’repinen zatlardi ta’sniflew arqali payda etilgen toparlar mug’dari esaplanadi ha’mde usi ko’rsetkish semantic material menen islewde divergent oy o’nimdarlig’i ko’rsetkishin ko’rsetedi.

“Ga’pler” metodikasi

Bul metodika simvolliq material menen islewde divergent oy o’nimdarlig’i (verbal kreativlik) da’rejesin aniqlaw ushin qollaniladi.

Metodikanin’ qollaniliw ta’rtibi. Sinaliwshilarg’a u’sh ha’rip – D, M, T ha’ripleri menen baslang’ish so’zlerden quralatug’in ga’pler du’ziw usiniladi.

Jumis ushin ajiratilg’an waqit – 8 minut.

Na’tiyjelerdi qayta islew. Sinaliwshi ta’repinen berilgen waqit ishinde qag’iyda boyinsha neshe ga’p du’zilgenligi esaplanadi ha’mde usi ko’rsetkish simvolliq material menen islewde divergent oy o’nimdarlig’i (verbal kreativlik) ko’rsetkishi sipatinda ko’rsetiledi.

“Vartega” shen’berler metodikasi.

Bul metodika do’retiwshi oydin’ u’sh tiykarg’i sipati – tezligi, iyiliwshen’ligi ha’m originallig’i da’rejesin aniqlaw ushin qollaniladi.

Ko’rsetpe: “Hu’rmetli qatnasiwshi! Usi test sizge o’z do’retiwshi qa’biletlerin’izdi sinawdan o’tkeriw imka’nin beredi. Bunin’ ushin sizge berilgen bette ko’rsetilgen 20 shen’berdin’ ko’rinisinen tiykar sipatinda paydalanip, tu’rli na’rse-waqiyalardi siziwin’iz kerek boladi. Su’wretlerdi shen’berler ishinde da, olardan sirtina shig’ip da siziw mu’mkin. Su’wretler shepten on’g’a qaray siziliwi kerek. Is ushin ja’mi 5 minut waqit ajiratiladi. Umitpan’ su’wretler imkani barinsha original boliwina umtiliw kerek.”

Na’tiyjelerdi esaplaw

1.Oy tezligi boyinsha: su’wretlerdin’ ja’mi mug’dari espalanadi ha’m ha’r bir su’wret ushin 1 balldan baha qoyiladi.

2.Oy iyiliwshen’ligi boyinsha: su’wretlerdin’ toparlari mug’dari (neshe tu’rli zatlar sizilg’an) esaplanadi ha’m ha’r bir topar ushin 1 balldan baha qoyiladi. Su’wretler to’mendegi toparlar boyinsha bo’listiriledi – ta’biyat, u’y-ruwizgershilik buyimlari, pa’n ha’m texnika, sport, bezew buyimlari, adam, ekonomika, a’lem.

3.Oy originallig’i boyinsha: ha’r bir o’zgeshe su’wret ushin 2 balldan baha qoyiladi.

6.2 Intellekt koeffitsenti haqqinda uliwma mag’liwmat

Intellekt (lat. Intellectus – tu’siniw, biliw) – ken’ ma’nide insa’nnin’ ba’rshe biliw funksiyalarinin’ toplami, tar ma’niste oyi. Intellekt insan ta’repinen barliqti biliwdin’ tiykarg’i formasi. Intellekt koeffitsenti sinaliwshinin’ aql jasin xronologik jasqa salistirmasinin’ protsentte ko’rsetilgenine ten’.

Aql jasi x 100

IQ=--------------------

Passport jasi

Aql jasi insannin’ test tapsirmalarin islew na’tiyjelerin matematik qayta islewde payda bolatug’in san bolip, bul na’tiyjeler aqliy izertlewdin’ qaysi orta statistic jas da’rejesinde ekenligin ko’rsetedi. Aql jasi xronologik da’rejege mas bolg’anda shaxstin’ intellekti jasina mas boladi. Aql xronologik da’rejegi mas bolmag’anda to’mengi ya’ki joqari boliwi mu’mkin. Aql jasi tu’sinigi pa’nge 1908-jilda A.Bine ha’m T.Simon ta’repinen kiritilgen. 1912-jilda V.SHteyn ta’repinen intellect koeffitsenti tu’sinigi kiritilgen.

6.3. R.Amtxauer intellect strukturalari testi

Test 1953-jilda R.Amtxauer ta’repinen usinilg’an bolip, 13 jastan 61 jasqa shekem shaxslardin’ intellectual rawajlaniw da’rejesin aniqlawg’a mo’lsherlengen. Amtxauer intellect strukturalari testi 9 subtestten ibarat bolip, olardin’ ha’r biri intellekttin’ tu’rli funktsiyalarin o’lshewge qaratilg’an.

1.Logikaliq tan’law (LS) – induktiv oy, til baylig’in aniqlaydi. Sinaliwshi – keltirilgen so’zlerdin’ biri menen ga’plerdi tamamlaw za’ru’r. 20 tapsirma berilgen. Orinlaw waqti – 6 minut.

2.Uliwmaliq o’zgesheliklerin aniqlaw (GE) – mavhumlastiriw, verbal tu’siniklerge tayaniw qa’biletin tekseredi. Ha’r bir tapsirmada sinaliwshig’a 5 so’z beriledi, olardan to’rtewi mazmuni jag’inan baylanisqan, birewi artiqsha. Bul so’zdi tabiw ha’m belgilew kerek. 20 tapsirma berilgen. Orinlaw waqti – 6 minut.

3.Analogiya (AN) – kombinator qa’biletler juwmag’i. Ha’r bir tapsirmada sinaliwshig’a u’sh so’z usiniladi, birinshi ha’m ekinshi so’z arasinda belgili bir baylanis bar. U’shinshi so’zden keyin siziqsha qoyilg’an. Bes juwap variant arasinan birinshi ha’m ekinshi so’zler ortasinda qanday baylanis bolsa, u’shinshi so’z menen baylanisqan so’zdi tabiw kerek. 20 tapsirma berilgen. Orinlaw waqti – 7 minut.

4.Klassifikatsiya (KL) – pikirlew qa’biletin bahalaw. Sinaliwshilar eki so’zdi uliwma tu’sinik penen ataw kerek. 16 tapsirma berilgen. Orinlaw waqti – 8 minut. Juaplar uliwmalastiriw da’rejesine ko’re 0 den 2 ballg’a shekem bahalanadi.

5.Esapalaw (RA) – a’meliy matematik oylaw rawajlang’anliq da’rejesin bahalaydi. Subtest 20 arifmetik tapsirmadan ibarat. Sheshiw waqti – 10 minut.

6.Sanlar Qatari (ZR) – induktiv oylawdi izertlew. 20 tapsirmada sanlar qatarindag’i nizamliqlardi aniqlaw ha’m olardi dawam ettiriw kerek. Orinlaw waqti 10 minut.

7.Figuralardi tan’law (FS) – kosmosliq oylardi, kombinator qa’biletlerdi tekseriw. Sinaliwshig’a bo’limlerge bo’lingen geometrik figuralar su’wretlengen kartochkalar ko’rsetiledi. Juapti tan’lawda bo’limlerge bo’lingen figurag’a mas kartochka tabiw kerek. 20 tapsirma berilgen. Orinlaw waqti – 7 minut.

8.Kubiklar menen tapsirma (WU) – 7 subtesteke jaqin ko’rsetkishler tekseriledi. 20 tapsirmanin’ ha’r birinde kub ma’lim kublar toplamina qarag’anda o’zgertirilgen halatta jaylastiriladi. Kubti ha’ripler menen belgilengen kublardan birine uqsatip belgilew kerek. Orinlaw waqti 9 minut.

9.Diqqatti toplaw o’zlestirilgendi este saqlawda qa’biletine tapsiram (ME) – sinaliwshi so’zler qatarin yadalwi ha’m olardi tapsirmada berilgen so’zler ishinen tabiwi kerek.Yadlaw ushin berilgen so’zler kestede ma’lim kategoriyalarg’a birlestirilgen, misali: gu’ller: lola, jasmine, rayxan. 25 so’zler yadlaw ushin beriledi. Kesteni yadlaw waqti 3 minut. 20 tapsirmani orinlawg’a 6 minut.

Amtxauer testinde sinaliwshig’a barlig’i bolip 176 tapsirma beriledi. Orinlaw waqti 90 minut. “Ho’maki” ballardi esaplawda (4 subtestten tisqari) ha’r bir tuwri juawapqa 1 ball. Ha’r bir subtest boyinsha da’slepki bahalar shkala bahalarina aylantiriladi, intellekekt strukturasin ha’r bir tapsirmalar toparin orinlaw jetiskenligi boyinsha bahalaw mu’mkin.

Amtxauer testi boyinsha tekseriw kartasi.

Sa’ne:_______ F.A.A’a_______ Tuwilg’an jili__________

Sw LS GE AN KL RA ZR FS WU ME

120
110
100
90
80
70

RW	SW
15	110
11	101
14	109
21	109
16	11
6	91
5	90
5	87
7	94
100	99

1-tapsirma logikaliq tan’law

To’mendegi sizge usinilg’an tapsirmalarda birewden so’z jetispeydi siz olardi tawip toltiriwin’iz kerek. Onin’ ushin sizge usinilg’an bes so’zdin’ birewinin’ ha’ribin jaziwin’iz kerek. Misali:

Qoyan ko’birek …g’a uqsaydi?

a)pishiq b)almaxan c)qoyan d)tu’lki e)kirpitiken

bul tapsirmada qoyan (c) duris juap

basqa bir missal “u’mit” so’zinin’ antonimi … esaplanadi

a) qapagershilik b) tu’skinlik c) za’ru’rlik d) muhabbat e) g’azep

duris juap tu’skinlik (b)

basladiq

1. Avtomobildi aydaw ushin en’ aldi menen … kerek?

a) epshillik b) ehtiyotkorlik c) sabir d) ku’sh e) itibar

2.Televizirdin’ za’ru’r bo’limi … esaplanadi?

a) transistor v) pereklyuchatel c) antenna d) kineskop e) kontrastniy basqariwshi

3.Treyner …?

a)ju’zedi b) shinig’iw u’yretedi c) sekiredi d) u’ndeydi e) gimnastika menen shug’illanadi

4. … Tiri waqtinda ataqqa iye boladi?

a) xudojnik b) skulptor c) shayir d) artist

5. Ashiwlaniw halatinin’ qarama-qarsisi

a)u’mitsizlik b) sharasizliq c) quwanish d) qapa boliw

6. Uzaq waqit dawaminda … jasaw qiyin

a)suwsiz b) awqatsiz c) ha’reketsiz d) uyqisiz

7.Sinap … esaplanadi

a)metall b) mineral c) suyiqliq d) ximik birikpe

8. … qalasinda en’ ko’p xaliq jasaydi

a)Chikago b) Osaka c) London d)Parij e) Rim

9. Za’ha’r har dayim…

a)o’limge alip keledi b) awirtadi c) qa’wipli d)ziyanli

10.Atalar o’z ullarinan… ta’jriybeli

a)ha’r dayim b)a’dette c)ko’binshe d)tiykarinan

11.Eshekte ha’r dayim … bar

a)malxana b)taqa c)iyer d) tuyaq e)jal

12.Qiyin jag’daylarda heshqashan … ha’reket qiliw mu’mkin emes

a)ta’rtipsiz b)oylamastan c) qorqip d) isenbesten

13. Etiketka bul ko’p hallarda…

a) pariq qiliwshi belgi b)ko’rsetpe c)jaziw d)reklama e) ati

14. Awizeki ekzamen tapsirip atirg’an waqitta… boliwi kerek

a)qa’bilet b)bag’darlama c)bilim d)sorawnama e)imtiha’n aliwshi

15. Qaysi so’z artiqsha?

a)avtor b) sabaqliq c) oqiw qollanba d) metodik qollanba e) monografiya

16. Lotoreadag’i bar biletlerdin’ uliwma biletler sanina qarap biliw arqali … esaplaw mu’mkin

a)utiw imka’niyatin b)qatnasiwshilar sanin c)utislar ko’lemin d)utis bar biletlr sanin e) lotorea salig’in

17. … aymag’i en’ u’lken

a)O’zbekistan b) Rossiya c) Qazaqstan d) Yaponiya

18. Isleytug’in adamg’a … kerek

a)tapsirma b) basliq c) a’sba’p d)intellekt

19. Adamlarg’a … boliw kerek…

a)ziyrek b) vazmin c)quwnaq d)sa’wbetshen’

20. Bir qiyli ko’lemde … de ko’plew koloriya bar

a)baliq b)may c) go’sh d) sir e)paliz o’nimleri

R.Amtxauer intellekt strukturalari testinin’ 3 parallel (A, B, C) formasi bar bolip, ka’sip tan’law, ka’sipke jaramli mashqalalari boyinsha uliwma qa’biletlerdi aniqlaw diagnostikasinda paydalaniladi. Amtxauer testti jaratiwda intellektti shaxstin’ bir pu’tin du’ziliwinde arnawli quramli bo’lim sipatinda qarawshi teoriyag’a tayang’an. Bunda psixik qa’biletlerdin’ bir pu’tinligi tu’rli ha’reketlerde ko’rinedi dep tu’sinedi.

Amtxauer (1953) intellektti shaxstin’ basqa komponentleri erikli emotsional taraw, za’ru’rlikler ha’m qizig’iwlar menen baylanisli.

R.Amtxauer intellekt strukturalari testinin’ maslastirilg’an variant “SU – testi”. Estoniyada mektep oqiwshilarinin’ intellectual da’rejesin aniqlaw ushin ken’ paydalanildi. (X.I.Liymets ha’m avtorlar. 1974)

6.4 D.Vekslerdi intellekt shkalalari

Psixometrikag’a tiykarlang’an testler qollanilatug’in aniq metodikadan pariq qiladi. Bul testlerdi islep shig’iwda tiykarinan balanin’ psixik rawajlaniwi da’rejesin ko’rsetiwshi, ornatilg’an norma shetke shig’iwlar, ten’ qorlar toparin salistiriwshi mug’darliq ko’rsetkishlerge itibar beriledi. (V.M.Bleyxer, L.F.Burlachuk, 1978). Olardin’ quramalilig’i bir qiyli jastag’i sinaliwshilaridin’ u’lken toparlarinda a’melge asiriladi. (V.V.Stolen, A.G.Shmelev, 1984)

Balalardi tekseriwge mo’lsherlengen shet ellik testler tiykarinan Bine – Simon Stenord – Binennin’ aqliy rawajlandiriw shkalalari tipi boyinsha du’zilgen.

Intellektti tekseriwdin’ en’ ken’ tarqalg’an metodlarinan biri Amerikaliq psixolog ha’m psixiyator D.Wechsler (1949) ta’repinen islep shig’ilg’an balalar intellektin o’lshew shkalalari bolip esaplanadi. Bul metodikag’a 1974-jilda son’g’i ma’rte 5 – 15 jasqa shekem bolg’an balalardi tekseriw ushin o’zgertiliwler kiritildi. (WPPSI)

Rossiyada birinshi bolip Veksler shkalasi V.M.Bexterev atli Leningrad psixo-nevrologik ilimiy ta’jiriybe institutinda maslastirilg’an. Metodika B.G.Ananev (1969) mektebi psixologlari ta’repinen intellekt rawajlaniwin uzaq jillar u’yrendi. Solardan balalarda psixik rawajlaniwdan shetke shig’iwlar ha’m arqada qaliwlardi differensiyal diagnostika qiliwda ken’ qollanilg’an. WWISC maslastirilg’an variantinin’ subtestlerin keltiremiz (A.Yu.Panasyuk 1973) . Ta’jiriybe o’tkeriwde arnawli qarardan paydalaniw kerek.

Veksler metodi boyinsha ta’jiriybe qarari

Familiasi, ati________________

Tuwilg’an jili_______________ Tuwiliw ta’rtibi_______________

Jinsi_______________________ Anasi_______mag’liwmati________

Jasi_____________ ay___________

Ta’jiriybe o’tkerilgen ku’n______________________

Ta’jiriybe na’tiyjeleri___________________________

Subtestler	Verbal										Verbal emes
Da’slepki bahalar	1	2	3	4	5	6		7		8		9	10	11	12
Shkala bahalari
Intellektual ko’rsetkishleri (IK)	VIK=					NIK=
	UIK=

Verbal shkala

1.Uliwma bilimdanliq subtesti. Salistirmali a’piwayi mag’liwmatlar ha’m bilimlerden xabardarlig’i tekseriledi. 30 soraw (1 balldan).

2.Uliwma ziyireklik subtesti. Atamalardin’ mazmunin toliq tu’siniw, pikirlew qa’bileti, sotsiyalliq mug’dardi aniqlawdi bahalaydi, sinaliwshidan su’wretlengen jag’dayda mu’mkin bolg’an sheshimler haqqinda juap beriw talap qilinadi. (0,1,2. Ball)

3.Arifmetik subtest. Sinaliwshi diqqatinin’ toplaniwi sanli an’latpalardi tez sheshiwi aniqlanadi. (awizeki sheshiw kerek). Juwaptin’ aniqlig’ina ketken waqitqa baylanisli ball qoyiladi.

4. Uqsasliqti tabiw subtesti. Tu’siniklerdin’ formalag’anlig’i, salistiriw, qa’biletleri tekseriledi. 16 jup tapsirma beriledi. Sinaliwshidan bul juplar arasindag’i uliwmaliqti tabiw talap etiledi. 0-2 ball.

5.So’zler subtesti awizeki ta’jiriybeni u’yreniwge arnalg’an so’zdin’ ma’nisin aniqlaw ha’m tu’siniw (40 so’z, 0-2 ball).

6.Sanlar qatarin ta’kirarlaw subtesti. Qisqa mu’ddetli este saqlaw ha’m diqqatti u’yreniwge arnalg’an eki bo’limnen ibarat sanlardi tuwri ha’m keri ko’riniste yadlap qaliw.

7.Jetispeytug’in bo’limdi tabiw subtesti. Ko’riw qa’siyetlerin g’u’zetiwshen’likti a’hmiyetli bo’limlerdi pariqlay aliw qa’biletin u’yreniwge arnalg’an.20 su’wret ko’rsetiledi ha’r biride jetispeytug’in bo’lim yamasa mas emeslikti tabiw. (15 sek. 1 ball)

8. Su’wretler izbe-izligi subtesti. Bo’leklerdi logikaliq bir pu’tin etip birlestiriw, ha’diyselerdi aldinnan biliw qa’biletleri tekseriledi. Su’wrette 2 seriya beriledi. Sujetqa qarap mas ta’rizde izbe-izlikte jaylastiriw kerek.

9. Koss kubiklari testi. Metod bo’limlerden pu’tindi birlestiriw qa’biletin senso-motor koordinatsiyani tekseriwge qaratilg’an. Berilgen u’lgige qarap ha’r qiyli ren’li kubiklardan sonday figuralar jasaw kerek.

10.Figuralar jasaw subtesti. Ma’lim izbe-izlikte 4 figuranin’ bo’limleri beriledi. Bul bo’limlerden ne jasaw kerek ekenligi aytilmaydi.

11.Nomerlerdi shifrlaw subtesti. Ko’riw, ha’reket da’rejelerin o’zlestirgenlik da’rejesin aniqlawg’a mo’lsherlengen. Tapsirma ha’r bir nomerdin’ astinda ketekshede olarg’a mas belgini jaziwdan ibarat. (120 sek)

12. Labirint subtesti. Bul jo’neliske ko’re 2-subtestke uqsaydi. 9 labirintti o’z ishine aladi. Shig’iw waqti esapqa alinadi. WISC metodikasinda qosimsha subtestler (nomerlerdi eslep qaliw ha’m labirintler) tapsirmanin’ tiykarg’i toparlari menen birge o’tkeriledi. (IQdi aniqlawda olardin’ ko’rsetkishleri esapqa alinadi)

Test na’tiyjelerin qayta islewde verbal ha’m verbal emes subtestlerdin’ ha’r biri boyinsha aling’an ballar jiyndisi toplanadi. “Aling’an” balldi shkala ballarina aylandiriw kestesine muwapiq ha’r bir subtestti orinlaw na’tiyjelerinin’ standart bahalarinn aliw mu’mkin. “Aling’an” ballar jiyindisi (testtin’ bo’lek verbal ha’m verbal emes bo’limleri boyinsha) ha’m kestedegi na’tiyjeler boyinsha IQ verbal shkala bahalari, IQ verbal emes shkala bahalari ha’m uliwma IQ ko’rsetkisheri aniqlanadi. Veksler testi boyinsha IQ ko’rsetkishi talqini jas normalarin esapqa alg’an halda o’tkeriledi. 1963-jilda 4 – 6.5 jasli balalardin’ intellektin tekseriw ushin shkala islep shig’ildi (Wechsler Preschool and Primary Scale of intelligence, WPPSI). Intellekt shkalasinin’ bul varianti bizin’ ma’mleketimizge maslastirilmag’an.

WPPSI shkalasi subtestlerinin’ qurami to’mendegishe:

Verbal subtestler Verbal emes subtestler

1.Bilimdanliq 2.Haywan u’yi

3.So’z baylig’i 4.Su’wretlerdi tamamlaw

5.Arifmetika 6.Labirintler

7.Uqsasliqti tabiw 8.Geometrik sxemalar

9.Tu’siniw 10.Koss kubiklar

11.Ga’pler(uqsas)

<>subtesti nomerlerdi shirlaw subtestine uqsaydi. Bul tapsirmani orinlawda balag’a ku’shik, sho’je, baliq ha’m pishiq su’wretlengen karta ko’rsetiledi. Kartanin’ joqari bo’liminde tu’rli ren’degi tsilindr su’wretler –gilt, haywan uyi jaylastiriladi. Bala suwretlerge mas haywan uylerin qoyip shig’iw kerekbalag’a tapsirmani duris orinlag’anlig’i ha’m ketken waqitqa baylanisli tu’rde baha qoyiladi.

<> subtestinde ren’li qa’lemler ja’rdeminde 10 a’piwayi suwret siziw kerek.

<> subtestinde sanlar qatarin takrarlawsubtestine qusaydi. Sinaliwshi eksperimentator aytqan ga’plerdi takrarlaw kerek.

WISC, WPPSI shkalasi subtestleri birgelikte intellekt funktsiyalari qasiyetleri haqqinda tu’rli ameller ta’sirinde olardin’ rawajlaniwi qasiyetleri tuwrisinda bilip aliw imkanin beredi.

19-tablitsa

Veksler shkalası subtestleriniń járdeminde anıqlanǵan intellektual funktsiyalar

Subtest	Úyrenilip atırǵan funktsiya	Nátiyjege tásir etiwshi faktor
Bilimdanlıq	Estegi materialdı uzaq waqıt yadta saqlaw. Tájiriybeniń barlıǵı hám assotsiatsiyaları	Mádeniy ortalıq, qızıǵıwshılıqlar
Ziyreklik	Mavhum Oy-pikir. Bilimlerdiń barlıǵı, túsiniklerdiń qálipleskenligi	Mádeniyatlı sáwbet etiw nızamlıqları. Real jaǵdaylarǵa múnásibet. Dıqqat kólemi.
Arifmetika	Arifmetikalıq ámellerdi este tutıw	Tiykarǵı arifmetikalıq ámellerdi iyelew múmkinshiligi
Uqsasın tabıw	Baylanıslar, óz-ara baylanıslar analizi, awız-eki (verbal) túsiniklerdiń qáliplesiwi	Mádeniyatlı sáwbette bolıw
Sóz baylıǵı	Sózge shıǵıw kónlikpesiniń rawajlanǵanlıǵı, túsiniklerdiń qálipleskenligi	Mádeniyatqa aralasıw imkaniyatı
Sanlı qatarlar	Tez qayta eske túsiriw, esitiw obrazları	Dıqqat kólemi
Suwretler izbe-izligi	Qatnaslardı kórip IDROK etiw	Mádeniyatqa aralasıw imkaniyatı
Jetispey atırǵan bólekler	Kóriw IDROKi, analiz, kóriw obrazları	Átirap-muxiytti IDROK etiw tájiriybesi
Figuralar soǵıw	Kóriw IDROKi, sintez, kóriw háreket analizi	Háreket aktivligi hám anıqlıǵı
Koss kubleri	Formanı IDROK etiw, kóriw IDROKi, analiz	Háreket aktivliginiń dárejesi. Reńli kóriw dárejesi
SHifrlaw	Tez IDROK etiw, kóriw obrazları	Háreket aktivliginiń dárejesi

Sınalıwshınıń akıl (intellektual) rawajlanıw dárejesin anıqlawda IQdıń sońǵı nátiyjesi emes, al hár bir subtest boyınsha alınǵan nátiyjelerin de analizlew úlken áhmiyetke iye. Sonıń menen birge ulıwma juwmaq shıǵarıwda, metodikalardan alınǵan nátiyjelerdi de esapqa alıw zárúr.