I. O‘quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o‘rni

I. O‘quv fanining dolzarbligi va oliy kasbiy ta’limdagi o‘rni

Ilmiy-texnik taraqqiyot, uning namoyon bo‘lishi texnologik jarayonlarning intensivligi, ko‘p funksiyali va ishlab chiqarish holatining sezilarli darajada o‘zgarish tezligida insonning roli va funksiyalari o‘zgarmoqda.

Temir yo‘l transportini doimiy ravishda modernizatsiya qilish bilan texnik taraqqiyot konstruktiv va obodonlashtirishda namoyon bo‘ladigan harakatlanuvchi tarkibning, turli hil mashinalarning ekspluatatsion xususiyatlari ilmiy asoslangan darajadagi boshqa asosiy vositalar va mexanizmlar ishlab chiqarish jarayonlarini mexanizatsiyalash va avtomatlashtirish talab etiladi.
Temir yo‘l transportida ilmiy-texnik taraqqiyot shuningdek, jarayonlarni boshqarishni avtomatlashtirish va markazlashtirish bilan bog‘liq transport, uning tezligini oshirish texnologik jarayonlar, axborot va hisoblash texnologiyalaridan foydalanish, ish faoliyatini yaxshilash istagida yangi uskunalar, turli kanallarning o‘tkazish qobiliyatini oshiriishlar, ya’ni zamonaviy temir yo‘lni xarakterlovchi barcha narsalar bilan transport va joylar ishchi-xodimlarga talabni oshirdi va uni boshqarishda ishtirok etdi. Bularning barchasi, "inson zamonaviy ishlab chiqarishdagi omil", "inson omili" (oldin umumiy psixologik) zamonaviy ishlab chiqarishda ularni samaradorligi va ishonchligiga bog‘liq bo‘lgan muhim shartlarni ta’minlaydigan uskunalar bo‘lishi kerak. Bunday texnikani yaratishda ergonomik talablarni va birinchi navbatda xavfsizlikni hisobga olish kerak.
Avariyalar, ishlab chiqarishdagi shikastlanishlar sabablarini tahlil qilish va texnologik jarayonlarning buzilishi uning ularning aksariyati mashinalar, qurilmalar va boshqaruv tizimlarini psixologik xususiyatlarni, inson imkoniyatlari etarlicha hisobga olish zarur.
SHuning uchun, temir yo‘l transportining barcha soxalarida ergonomika masalalari hisobga olinib, yangi texnologik jarayonlarni qo‘llash zarur.

Ergonomika funksiya va xususiyatlarni o‘rganadi, bunday sharoitlarni yaratish uchun mehnat jarayonlaridagi huquq, usullar va odam ishlaydigan ishchi tashkilotlar eng samarali ruhiy va jismoniy rivojlanishni ta’minlash, ishchi-xodimlar uchun qulay va xavfsizlik, uning sog‘lig‘ini saqlash ishlarini amalga oshiradi.

Bugun texnologik jarayonlar, kompyuter vositalari, ishlab chiqarishni turli hil mashinalarsiz tassavur qilish qiyin bo‘lgan bir paytda, temir yo‘l transporti ob’ektlarida davlat va temir yo‘l qonunlarini, me’yoriy huquqlarini yuritish ishlarini tashkil qilish, ishchilarning mehnat sharoitini yanada yaxshilash, inson xavfsizligini ta’minlash, birinchi masalada turadigan inson sog‘lig‘ini asrash, iqtisodiy jihatdan esa kadrlar ish qobiliyatini saqlash muhim ahamiyatga egadir. Aynan shu masalalar tavsiya etilayotgan o‘quv dasturiga kiritilgan.
“Ergonomika” fani ixtisoslik fan hisoblanib, 4 - kursda o‘qitiladi. Fan ishchi dasturini amalga oshirish uchun, o‘quv rejasida ko‘zda tutilgan matematika va tabiiy-ilmiy hamda umumkasbiy fanlaridan talabalarda etarli bilim va ko‘nikmalar bo‘lishi talab etiladi.