I oliy va o`rta



Download 1,04 Mb.
Pdf ko'rish
bet39/79
Sana17.01.2021
Hajmi1,04 Mb.
#55913
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   79
Bog'liq
xalq pedagogikasi

Nazorat savollari. 

1.  Forobiy  usimlik  va  insonga  oid  bulgan  xususiyat  va  kobilyatlarni  bir-butin 

xolda kanday ataydi? 

A) akl, 


B) suzlash, 

V) kuvvat, 

G)  kuch, 

2. Forobiyning fikricha, bilishning  necha boskichi bor? 

A)   ikkita

B)   turtta

V)  beshta, 

G) oltita,     



2-asosiy  savol  buyicha  o`qituvchining  maqsadi:  Talabalarga  ta‘lim  va 

tarbiyaning umumiy va xususiy muammolari xaqida tushintirish, 

 

Identiv o‘quv maqsadlari. 

1.1 Ta‘lim va tarbiya xaqida suzlab beradilar, 



1.2  Ta‘lim  va  tarbiyaning  umumiy  va  xususiy  muammolarini  tushintirib 

beradilar



 

2-asosiy savolning bayoni: 

Ta’lim –tarbiyaning umumiy va xususiy muammolari

Inson  tarbiyasi  masalasi,  Qadimgi  Sharqda  G‗arbda  xususan  Qadimgi 

Yunonistonda xar doim mutaffakkir olimlarning diqqat markazida bo‗lib keldi. Forobiy 

Qadimgi  Yunoniston  faylasuf  olimlarining  merosini  o‗rganar  ekan  Aristotel  Platon 

Suqrot  Pifaggor kabilar asarlari  bilan  yaqindan  tanishdi.  Ularga  sharxlar  yozdi.  Ta‘lim 

tarbiyada  insonning  ma‘naviy  yuksalishiga  katta  e‘tibor  beradi.  Forobiyning  fikricha, 

insonni  tarbiyalash  va  unga  ta‘lim  berish  uzviy  birlikda  olib  qaralaydi  ammo  ular  o‗z 

xususiyatlariga ko‗ra bir yukoridan farq qiladi. 

Forobiy insonning dunyo taraqiyotini eng mukammal va yetuk yakuni deb biladi. 

Forobiy  asarlarida  insonga  tarbiya  va  ta‘lim  berish  zaruriyati  va  buning  uchun 

nimaga  asoslanish  lozimligi  ta‘lim  tarbiya  usullari  undan  qutilgan  maqsad  masalalari 

asosiy o‗rin egallaydi. 

Xususan  uning  «Baxt  saodatga  erishuvi  xaqida»,.  «Ideal  shaxar  axolisining 

fikirlari,  shuningdek  «Ixso  al  ulum»,  «Aql  ma‘nolari  xaqida»,  nomli  asarlarida  bu 

masala keng yoritilgan. 

«Baxt  saodatga  erishuv  xaqida»,  nomli  risolasida  bilimlarni  o‗rganish  tarkibi 

birma bir sanab o‗tilgan. Bilish zarur bo‗lgan ilm bu olam asoslari xaqidagi ilmdir. Uni 

o‗rgangach  tabiiy  ilmlarni  tabiiy  jismlar  tuzilishini  shaklini  osmon  xaqidagi  ilmlarni 

o‗rganish lozim. Undan so‗ng umuman jonli tabiat o‗simlik va xayvonlar xaqidagi ilm 

o‗rganiladi.  

...Bundan  keyin  deb  davom  etadi:  Forobiy  insonni  o‗rganishga  kirishamiz  va 

insonning  bilishidan  kutilgan  maqsad  va  mudaoni  o‗rganamiz  va  shuning  natijasida 

nima  va  qanday  narsa  ekanligini  bilib  olamiz.  Shundan  keyin  biz  insonnig  xozirgi 

kamolotiga erishuvi sabab bo‗lgan narsalarni o‗rgana boshlaymiz. Bu narsalar esa xayr 

exsonli ishlar      go‗zal      insoniy  fazilatlar bo‗lib, bu fazilatlarni  insonni shu kamolotga 



 

47 


 

erishuvidan  maxrum  qiladigan  salbiy  xislatlarni  ajratib  o‗tamiz.  Bu  salbiy  xislatlar 

yomon  odatlar  xatti-xarakatlarning  kelib  chiqish  sabablarini  o‗rganishdan  avvval  shu 

xulq-atvor  xatti  xarakatning  o‗zi  bilan  tanishib  chiqamiz.  Bu  ilm  shunday  narsalarni 

o‗rgatauvchi  ilmki  uning  yordamida  shaxar  xalqlari  va  shaxarlik  bo‗lmagan  xalqlarni 

o‗z  ichiga  olgan  ya‘ni  inson  olamiga  xos  bo‗lgan  barcha  xislatlarni  o‗zida 

umumlashtirgan odamzod  jisimga xar turli a‘zolar kabi kishiga ma‘lum bo‗ladi. 

Forobiy  insonnint  materiya  va  rivojlanishning  oliy  yakuni  sungi  natijasi  deb 

tushungani uchun  xam  insonning ijtimoiy  xayoti to‗g‗risidagi ilmni  tabiat  to‗g‗risidagi 

barcha ilmlar yakuni sifatida talqin etadi. 

Forobiy  insoning  ijtimoiy  xayoti  xaqidagi  ilmning  vazifasini  xususiyatini 

quydagicha belgilaydi. 

...Siyosiy  ilm  ongli  faoliyat  va  xayot  yo‗l  yo‗riqlarining  ko‗nrnishlarini 

shuningdek,  urf-odat  axloq  malakalar  va  tabiiy  boyliklarini.  ular  orqali  qo‗lga 

kiritiluvchi  maqsadlar insonda  ularning ifodalaniish va vujudga kelish usullarini ularni 

bajarish usullari ularni boshqarish usullari va saqlab qolish yo‗llarini o‗rganadi... 

Demak, Forobiy bu ilmga asosan ikki muxim soxani axloq ilmni va shaxarni va 

jamoani boshqarish siyosiy ilmni kiritadi. 

Inson  axloqi  to‗g‗risidagi  ta‘limot  etika  Forobiyning  ijtimoiy  ta‘limotida  eng 

muxim va aosiy o‗rinlardan birini egalaydi. 

Forobiy axloq  to‗g‗risidagi ilmini an‘anaga asoslanibgina belgilamaydi. Subektiv 

ravishgda  kelib  chiqishni  ko‗rsatadi  va  uni  keltirib,  chiqargan  omillar  ya‘ni  insonning 

ijtimoiy moxiyatini xam asoslashga xarakat qiladi. 

«Baxt  saodatga  erishuv  to‗g‗risida»,    «Ideal  shaxar  axolisining  fikirlari», 

asarlarida bu savolga Forobiy shunday javob beradi. 

«Aql va nafs-deb yozadi, Forobiy Baxt saodatga erishuv tug‗risida degan risolada 

o‗zining  cheksiz  kamoloti  bilan  borliqda  inson  bo‗lib,  gavdalanadi.  Ammo  bu 

boshlangichlar  odamzodning  shu  tabiiy  boshlangichlar  ta‘siri  ostida  kamol  topib 

insonga  aylanishi  uchun  kifoya  qilmaydi,  chunki  insoniy  kamollotga  erishuvi  uchun 

kasb xunarga muxtojdir. 

Ammo  shuni  xam  aytib  o‗tish  kerakki,  nutq  insonnig  kamolotga  yetishuvining 

yagona sababalaridan biri emasligi xam ochiqdan-ochiq ayondir. Kamolga yetish quruq 

intilishgina  bo‗lib  qolmasdan,  balki  tabitdagi  juda  ko‗p  narsalardan  foydalanish  yo‗li 

bilan  yoki  shu  tabiatdan  tashqarida  bo‗lgan  juda  ko‗p  ishlarni  amalga  oshirnish  yo‗li 

bilan  qo‗lga  kiritiladi.    Bir  kishining  o‗zi  yolgiz  kamolga  yetisha  olmaydi.  Xar  bir 

insonnig tug‗ma tabiatida va unga lozim bo‗lgan xar qaanday ish va xarakat jarayonida 

boshqa bir inson ko‗pchilik bilan munosabatda bo‗lish o‗zaro aloqa qilish xosiyati bor. 

 Shu  mazmundagi  fikir,    «Ideal  shaxar  axolisining  fikirlari  asarida  yanada  aniq 

ifodalangan  ma‘lum  bir  fikrga  maldum  xulosaga  kelmoq  uchun  bu  fikrni  xam  quyida 

keltiramiz. 

Xar  bir  inson  o‗z  tabiati  bilan  shunday  tuzilganki,  u  yashash  va  oliy  darajadagi 

yetuklikka  erishmoq  uchun  kup  asrlarga  muxtoj  bo‗ladi,  u  bir  o‗zi  bunday  narsalarni 

qo‗lga kirita olmaydi va ularga ega bo‗lish uchun shunday ingsonlar jamoasiga extiyoj 

tug‗iladiki, bunday jamoaning xar bir a‘zosi uning extiyoji uchun zarur bo‗lgan narsalar  

birortasini yetishtirib beradi. Shuning uchun inson shaxslari ko‗payadilar va yerni  axoli 

yashaydigan qismida joylashadilar natijada inson jamoasi vujudga keladi.  



 


 

48 


 

                                         Nazorat savollari. 

1. Inson axloqi tugrisidagi ta‘limot kanday ataladi? 

A) Etika, 

B) Poletika, 

V)  estetika

G)  Filosofiya

2. ―Ixso al- ulum‖ asarining ma‘nosi nima? 

 

 

            A) Illarning tartibi, 



 

 

            B)  Xikmat asoslari



 

 

            V) Akl xaqidagi risola, 



 

 

            G)  Falsafa muammolari.    



 

               

 

 

 



 


Download 1,04 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   35   36   37   38   39   40   41   42   ...   79




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish