I. N. Ismanov, J. X. Kambarov, M. M. Turdaliyeva korxonalarda inqirozga qarshi boshqaruvni tashkil etish

Umumiy qilib olganda, korxona to‘lov layoqatini buzilishiga quyidagi omillar olib keladi:

• 
  Kadrlar malakasini pastligi natijasida moliyani boshqarish ishlarini to‘g‘ri tashkil etilmaganligi;
  
• 
  Mahsulot sifatini pasayishi oqibatida sotishni kamayishi;
  
• 
  Valyuta kursidagi farqlarni ortib ketishi;
  
• 
  Jarima va penyalarni ko‘payib ketishi;
  
• 
  Yirik debitorlik qarzlarini qaytarilmasligi;
  
• 
  Favqulodda hodisalar natijasida aylanma mablag‘larning kamayishi va sh.k.
  

Keltirib o‘tilgan asosiy noqobillikni keltirib chiqaruvchi sabablar oxir-oqibat korxona aylanma mablag‘larini keskin kamayib ketishiga olib keladi. Joriy aktivlarning joriy majburiyatlardan kamayib ketishi esa to‘lovga noqobillikni keltirib chiqaradi.
Xulosa qilib aytish mumkinki, to‘lovga layoqatsizlikni sababi nima bo‘lishidan qat’iy nazar barcha sabablar bitta hodisaga, ya’ni aylanma mablag‘larni kamayishiga olib keladi. Korxonada aylanma mablag‘larning etishmovchiligi esa naqd pul tanqisligini keltirib chiqaradi so‘ng korxona to‘lov layoqatini yo‘qotadi.


Tayanch so‘zlar: to’lov qobiliyati, qarzdor, korxona majburiyatlari, kreditor, korxonaning to’lovga noqobilligi, moliya-kredit tizimi, fiscal tizim


Mustahkamlash uchun savollar

1. 
   Korxonaning to‘lov qobiliyati deganda nimani tushunasiz?
   
2. 
   Korxonaning majburiyatlari va uning turlari?
   
3. 
   Korxona majburiyatlarini to‘lov qobiliyatiga ta’siri qanday?
   
4. 
   Korxona to’lov layoqatini buzilishiga ta’sir etuvchi omillarni sanab bering?
   
5. 
   ”Qarzdor” atamasiga ta’rif bering?
   
6. 
   Korxona to’lov layoqatini mavjudligi qanday aniqlanadi?
   
7. 
   Korxona majburiyatlari qanday hollarda vujudga keladi?
   

3.KORXONALAR FAOLIYATINI TAHLIL QILISHDA QO‘LLANILADIGAN AXBOROT MANBAALARI