I. N. Ismanov, J. X. Kambarov, M. M. Turdaliyeva korxonalarda inqirozga qarshi boshqaruvni tashkil etish

K_jl=(JA/JM) ≥ 2


Bu yerda:
K_jl – joriy likvidlik koeffitsienti;
JA – joriy aktivlar;
JM – joriy majburiyatlar

Mazkur koeffitsientga chegaraviy me’yor o‘rnatilgan bo‘lib, u korxonaga tashxis berishda qo‘llaniladi. Jahon amaliyotida joriy aktivlardan joriy majburiyatlarni ikki baravar katta bo‘lishi belgilangan. Agar hisob-kitob natijasi undan past chiqsa inqiroz havfi tug‘iladi. Birdan past chiqsa korxona joriy aktivlari joriy majburiyatlarni bajarishga etishmaydi deb hisoblanib bankrotlik belgilari mavjud degan xulosa beriladi.. Ikki va undan yuqori natijani bersa korxona o‘z majburiyatlarini joriy aktivlar hisobiga ikki marta qoplashidan dalolat beradi va barqaror hisoblanadi.

Tez likvidlik koeffitsienti. Tez likvidlik koeffitsienti likvidlikning yanada chuqurroq ko‘rsatkichi bo‘lib, quyidagi formula yordamida aniqlanadi:


K_tl=((JA-TMZ)/JM)≥1,25


Bu yerda:
K_tl – tezlikvidlik koeffitsienti
TMZ – tovar moddiy zahiralari

Aylanma kapital va joriy koffitsientga qo‘shimcha sifatida aylanma kapitalning adekvatligini tekshirishning yana bir yo‘li tez likvidli aktivlarni hisoblashdir. Tez likvidlik koeffitsienti eng tez pulga aylanadigan joriy aktivlarni joriy majburiyatlarga nisbatini ifodalaydi. Bularga pul mablag‘lari, qimmatli qog‘ozlar va debitorlik qarzlari kiradi. Lekin debitorlik qarzlarini eng tez pulga aylanadi deb aytish tugri emas. Sababi debitorlik qarzi korxona ixtiyoridan tashqarida boshqarilayotgan mablag‘ bo‘lgani uchun uni qaytib kelishi hamkor korxonaning moliyaviy intizomiga bog‘liq bo‘ladi. Agar tez likvidlik koeffitsienti 1,25 yoki undan katta ko‘rsatkichni bersa, korxona o‘zining joriy majburiyatlarini qoplash zahirasiga ega korxonalardan biri hisoblanadi. Lekin uni 1,25 dan past chiqishi korxonaning to‘lov qobiliyati past degan xulosani bermaydi.