I. N. Ismanov, J. X. Kambarov, M. M. Turdaliyeva korxonalarda inqirozga qarshi boshqaruvni tashkil etish

Inson hayoti va korxona faoliyatining bosqichlari

Inson hayoti va korxona faoliyatining bosqichlari
№	Inson hayoti bosqichlari	Korxona faoliyati bosqichlari
1.	Insonni dunyoga kelishi	Korxonani ro‘yhatdan o‘tkazish
2.	Insonni o‘sib ulg‘ayishi, rivojlanishi	Korxonani rivojlanishi va o‘sishi
3.	Ota-ona sifatida farzand ko‘rishi	SHo‘‘ba korxonasini tashkil etilishi
4.	Insonda turli xil kasalliklarni paydo bo‘lishi	To‘lovga noqodirlik va moliyaviy nobarqarorlik alomatlarini paydo bo‘lishi
5.	Kasalligi bo‘yicha insonni tahlil qilish va tashxis qo‘yish hamda uni davolash uchun dori-darmonlar ro‘yhatini tuzib chiqish	Korxona faoliyatini biznes diagnostikasini amalga oshirish va uni barqarorligini tiklash uchun tadbirlar ishlab chiqish
6.	Dori-darmonlarni qabul qilish asosida insonni sog‘ayishi	Diagnoz natijasida belgilab berilgan tadbirlarni molyaviy sog‘lomlashtirishni amalga oshirish uchun tatbiq etish
7.	Inson sog‘ligini yomonlashuvi, davolash tadbirlarini yordam bermaligi	Doimiy takrorlanib turuvchi moliyaviy nobarqarorlikni yomonlashuvi
8.	Insonni saqlab qolish uchun jarrohlik operatsiyasini o‘tkazish	Norentabel ishlab chiqarishni qisqartirish
9.	Qayta jonlantirish bo‘limida saqlash	Inqirozli holatni paydo bo‘lishi
10.	Insonnig vafoti	Tugatishga doir ish yuritish

1.1-jadvaldan ko‘rinib turibdiki, inson hayoti singari korxona faoliyatida ham murakkab vaziyatlar ko‘plab uchrab turadi. Bu holatlarni bartaraf etish uchun esa oldindan tayyorgarlik qilib borish muhimdir.

Makroiqtisodiy va global inqirozlarning asl sababi insonlarning boshqaruvni bilmasligida emas, balki tabiiy iqtisodiy qonuniyatlarni amaliyotga tatbiq etilishidagi to‘planib qolgan kamchiliklardadir. Buni hamma ham tushunmasligi mumkin. Ya’ni har qanday iqtisodiy qonuniyat real hayotda huddi nazariyadek amal qilmaydi. Uning amalga oshirish jarayonidagi kamchiliklar esa to‘planib borib kuchayadi va inqiroz sifatida chiqib ketadi. Buni huddi vaqtga o‘xshatish mumkin. Ya’ni bir yil 365.25 kundan iborat. Har to‘rt yilda esa u vaqtdagi bir kunlik hatoga aylanadi. SHu hatoni bartaraf etish uchun esa kabisa yiliga asos solingan. To‘rtinchi yil 366 kun sifatida belgilanadi va vaqtning hatoligi tuzatiladi.

Shunday ekan, inqirozning mohiyatini tushunish uni butunlay insoniyatning lug‘atidan chiqarib yuborish uchun emas, balki u vujudga kelgan davrda unga qarshi tura olish va uni tezkorlik bilan bartaraf etish uchungina kerakdir. Inqirozni hech qachon butunlay yo‘q qilib bo‘lmaydi, uni profilaktika qilish mumkin. Inqiroz bo‘lmagan vaqtlarda uni o‘rganmaslik va inqiroz yuzaga kelishi bilan hamma uni o‘rganishga intilishi tabiiy holdir.

Sanoat korxonalarida inqirozga qarshi immunitetni joriy etish uchun esa doimiy ravishda korxona faoliyatini nazorat qilib borish va mavjud muammolarni o‘z vaqtida hal etib borish lozim. Korxona hodimlarida qabul qilinayotgan qarorlarning barchasi inqirozga qarshi kurashishning ko‘rinishi degan tasavvurni ham shakllantirish maqsadga muvofiqdir.
Tayanch so‘zlar: inqiroz, inqiroz turlari, uzun inqiroz, buyuk inqiroz, energetika inqirozi, makro inqiroz, mikro inqiroz, siyosiy inqiroz, ijtimoiy inqiroz, tabiiy inqiroz, iqtisodiy inqiroz, moliyaviy inqiroz, disporsiya, retsessiya, to’lovga noqobillik, bankrotlik, inqirozga qarshi imunitet
Mustahkamlash uchun savollar

1. 
   Inqiroz nima ?
   
2. 
   Inqiroz turlari va bosqichlarini sanab bering.
   
3. 
   Iqtisodiy va moliyaviy inqirozlarning sabablari aytib bering.
   
4. 
   Inqirozlar miqyosiga ko’ra necha turga bo’linadi?
   
5. 
   Iqtisodiy inqirozlar tarkibiga kiruvchi sohalarni sanab bering.
   
6. 
   Inqirozga olib keluvchi sabablarni korxona ta’sir doirasiga ko’ra turkumlang.
   
7. 
   Inson hayoti va korxona faoliyati o’rtasidagi farqlarni tushuntirib bering.
   

2.