I Multifaktorial kasalliklar

Bronxial astma 
Axoli urtasida 4 dan 8% gacha tarkalgan. Bolalar populyatsiyasida 10% tashkil kiladi.
Bronxial astma – bronxlarni surunkali allergik yallig‘lanishi bilan kechib, ularnig 
giperreaktivligi va nafas olishini davriy qiyinlashish xurujlari yoki tarkok bronxlar obstruksiyasi 
natijasida bug‘ilish bilan kechadi. Asosiy moyillik omili bronxlarni genetik asoslangan atopiyasi 
va giperreaktivligidir. Oxirgi ma’lumotlarga qaraganda uchta gurux belgilari (uroven maxsus IgE 
mikdori, umumiy IgE mikdori i bronxial giperreaktivlik borligi) bir biriga bog‘lik bo‘lmagan 
xolda nasldan naslga beriladi. Maxsus IgE ishlab chikishini ta’minlovchi 11 xromosoma (11q13) 
kalta yelkasida joylashgan genlar II sinf HLA allellari bilan bog‘langan , umumiy IgE bazal 
mikdori nazorati 5 xromosomani (5q31.1) uzun yelkasi klaster geni orqali amalga oshiriladi.
Bronxial giperreaktivlik o‘sha segmentni (5q31.1- q33) genetik markeri bilan bog‘langan. Usha 
soxada semiz xujayralarni aktivlashtiruvchi interleykin (IL-4,IL- 9 i dr.) genlari joylashadi. Xar 
bir genetik irsiy omillar astma kasalligin yuzaga kelish xavfini ortiradi, ularning kombinatsiyasi 
esa Ushbu kasallikni tashki muxit omillari minimal ishtiroki bulsada realizatsiya xavfini ortiradi.
Taki muxit omillaridan eng kup axamiyatlisi xomiladorlik davrdagi patologik xolatlar, chala 
tugilish, notugri ovkatlanish, tamaki tutuni, ORVI dir. Kupincha bronxial astma atopik dermatit, 
bilan birgalikda kuzatiladi. Bolalarda atopik kasalliklarni rivojlanishi aga rota onada irsiylik bulsa 
60-8-% tashkil kiladi. Ona tamonda bulsa 5-5 dan oshadi, ota tamondan bulsa 25-305 tashkil 
kiladi.
Oshkozon va 12 barmok yara kasalliklari. 
Surunkali residivlanuvchi kasallik bulib gastraduodenal tizim asosiy funksiyasini va 
trofikasi, xamda shillik kavat proteoliz rivojlanishini nerv va gumoral regulyatsiyasini maxalliy va 
umumiy buzulishi okibatida un ikki barmok ichak va oshkozonda yara xosil bo‘lishi bilan 
xarakterlanadi. Yara kasalliklarini genetik pozitsiyasini 4 ta asosiy guruxga ajratishimiz mumkin.
1. Multifaktorial irsiylanish uchun xarakterli bulgan irsiy moyil kasallik sifatidagi yara 
kasalligi. 
2. Irsiylanishni (kuprok autosom dominant) monogen tipiga xos yara kasalliklari
3. Bir kator irsiy sindromlar klinik belgilari biri sifatidagi yara kasalligi.
4. Bir kator somatik kasalliklarda gastroduodenal tizimni yarali zararlanishi yuzaga 
keluvchi yara kasalligi