I ma’ruza: Kompyuter kommunikasiyalari: kommunikasion kanal va aloqa prosessori

Ikkinchi  tamoyil  «kliyent-server»  arxitektura  deb  ataladi.  Uning  dasturiy 

ta‘minoti resurslardan jamoa bо‗lib foydalanishgagina mо‗ljallanib qolmay, ularni qayta 

ishlash  va  foydalanuvchi  talabiga  kо‗ra  resurslarni  joylashtirishga  mо‗ljallangan. 

«Kliyent-server»  arxitekturalar  dasturi  tizimi  ikkita  bо‗linmadan  iborat:  Serverning 

dasturli  ta‘minoti  va  foydalanuvchi  -  mijozning  dasturiy  ta‘minoti.  Bu  tizimlar  ishi 

---

17 

 

quyidagicha  tashkil  qilinadi:  mijoz-dasturlar  foydalanuvchining  kompyuterida  bajariladi 

va  umumiy  kirish  kompyuterida  ishlaydigan  dastur  -  serverga  sо‗rov  jо‗natiladi. 

Ma‘lumotlarning asosiy qismini qayta ishlash kuchli server tomonidan amalga oshiriladi, 

foydalanuvchi  kompyuteriga  faqat  bajarilgan  sо‗rov  natijalari  yuboriladi.  Ma‘lumotlar 

bazasi serverlari katta hajmdagi ma‘lumotlar (bir necha 10 gigobayt va undan kо‗p) bilan 

ishlashga mо‗ljallangan va kо‗p sonli foydalanuvchilar yuqori unumli ishlab chiqarishni, 

ishonch  va  himoyalanganlikni  ta‘minlaydi.  Global  tarmoqlari  ilovalarida  kliyent-server 

arxitekturasi (ma‘lum ma‘noda) asosiy sanaladi. Katta matnli sahifalarni saqlash va qayta 

ishlashni  ta‘minlovchi  mashhur  Web-serverlari,  FTD-serverlari,  elektron  pochta 

serverlari va boshqalar ma‘lum. Sanab о‗tilgan xizmat turlarining mijoz dasturlari ushbu 

serverlar  tomonidan  xizmatni  qabul  qilish  olish  va  ulardan  javob  olish  uchun  sо‗rash 

imkonini beradi. 

 

 

Taqsimlanadigan resursga ega har qanday kompyuter tarmo\i server deb yuritilishi 

mumkin.  Chunki  boshqa  kompyuterlarda  foydalanishga  ruxsat  bо‗lgan  bо‗linuvchi 

modemli kompyuter modem yoki kommunikatsiyali serverdir. 

 

Shaxsiy  kompyuterlarning  lokal  tarmo\i  keng  tarqalgan.  Dunyodagi  kо‗pgina 

shaxsiy  kompyuterlar  shu  tarmoqlarda  ishlaydi.  Lokal  tarmoqlar  bir-biridan  uncha  uzoq 

bо‗lmagan  masofada  joylashgan  kompyuterlarni  bo\lab  turadi.  Odatda  ular  bir  yoki  bir 

necha yaqin joylashgan korxona, muassasa va ofislar kompyuterlarini birlashtiradi. Lokal 

tarmoqning  asosiy  farqlanuvchi  xususiyati  barcha  uni  yagona  kompyuterlarning 

ma‘lumot  uzatish  tezkor  kanali  va  kommunikatsiya  asbob-uskunalarida  xatolik  yuzaga 

kelish ehtimolligining deyarli yо‗qligi.