I. M. Muminov (1908-1974), G. A. Putachenkova (1915), Yu. A. Yakubovskiy (1886-1953), L. V. Stroeva, I. I. Umnyakov, M. A. Abduraimovlarning asarlari, risolalari va ilmiy makolalarini kiritish mumkin

I.M.Muminov (1908-1974), G.A.Putachenkova (1915), Yu.A.Yakubovskiy (1886-1953), L.V.Stroeva, I.I.Umnyakov, M.A. Abduraimovlarning asarlari, risolalari va ilmiy makolalarini kiritish mumkin.
Turtinchi guruxga Uzbekistan Respublikasi mustakillikka erishgandan sung yozilgan asarlar mansub bulib, bunga B.Axmedov, A.Axmedov, A.Askarov, A.Urinboev, X,.3iyoev, X-Bobobekov, T.Fayziev, R.Shamsutdinov, U.Uvatov, Sh.Karimovlarning, tarixiy, ilmiy-ommabop asarlarini misol kilsa buladi.
Shu bilan birga jaxon adabiyotida Amir Temur tugrisida yozilgan asarlar xam bizni e’tibordan chetda koldirmaydi. Chunki badiiy adabiyotda yoritilgan Amir Temur obrazi uning shaxsini
teran tushunishni yanada osonlashtiradi. Masalan, ingliz olimi va tarixnavisi Herold Lemb, Aziz Axmad, Raxi Aslam singari adiblarning romanlari, misrlik Muxammad Jaloliddin Ramadiyning dramasi shular jumlasidandir.
Buyuk sarkarda va davlat arbobi Amir Temur xakida yozilgan asarlarni mazmun-moxiyatiga karab ikki guruxga bulish mumkin. Chunki birinchi guruvda Amir Temur tugrisida tarixiy xakikat uz urnini topgan. Masalan, Ibn Arabshox uzining «Amir Temur tarixida takdir ajoyibotlari» asarida: «Temur olimlarga mexribon bulib, sharofatli sayyidlarni uziga yaxin tutardi. Ulamolarni xar kanday odamdan tamom mukaddas tutardi. Ularning xar birini uzlari loyix bulgan martabasiga xuyib, izzat-xurmatlarini urniga kuyardi, ular bilan mazmunli suxbat, baxs-munozaralar xam yuritar ediki, baxsida insofu odob va xikmat bulardi¹³² -deb yozadi.
Ingliz adibi X^eR°ld Lemb uzining «Tamerlan» romanida “Bundan besh yarim asr mukaddam bir shaxe jaxon xukmdori bulishga bel bogladi va bunga astoydil kirishdi. U nimaga xul urmasinne niyat xilmasin barchasiga erishdi, omad unga xulib boxxandi va nixoyat butun dunyo uni ulut xukmdor, buyuk soxibxiron Amir Temur, deya atashga jazm etdi”¹³³ -deya bor xaxixatni aytib xuydi.
Fransuz olimi va adibi Lyusen Keren «Temurlang yoxud Temur xoxon saltanati» asarida: «Bir tomondan xattix-xul Temur tursa, ikkinchi tomondan ilm axlini xullab, ximoyasiga oladigan Temur turgan, bir tomondan butun bir shaxarlarni ishgol xiluvchi Temur bulsa, ikkinchi tomondan obidalar, madrasalar, anxorlar xuruvchisi va boglar barpo etuvchi Temur turadi»⁴,-deb baho bergan edi.
Ikkinchi turdagi asarlarda Amir Temur shaxsiyatiga nisbatan soxtalashgirish munosabati uz ifodasini topgan. Masalan, ingliz adibi Kristofer Marloning «Soxibxiron
Temur» dramasida tarixiy vokealar buzib kursatilgan. Guyoki Amir Temur turk sultoni Boyazidni asirga olganidan sung u ni oltin kafasga solib, uzi bilan olib yurgan emish, Sulton Boyazid farzandlarini ot urnida aravaga kushib, uzi shu aravaga utirib, ularni xaydab yurgan emish. Bu umuman xukmdorga nisbatan tuxmatdan iborat.
Ibn Arabshoxning, «Amir Temur tarixi» asarida xam ba’zi Xolatlarda Amir Temurga kora tortilgan. Uning Amir Temurni gayridinga chikarib kuyganligi, bu xech bir kitobxonni ishontira olmaydi. Chunki Amir Temur kuplab masjidu madrasalar kurdirgan, aziz avliyolarning turbalarini (xilxona) obod kilgan. Islom dinini Movarounnaxrda inkirozdan olib chikib bu dinning insonparvar tomonlarini uz davlatining mafkura- siga aylantirgan. Ibp Arabshox, Amir Temur dan uch olish uchun shu tuxmat toshini otgan bulishi mumkin, chunki Arabshoxdar oilasi asirlar orasida 1401 Yili Shomdan Samarkandga olib kelingan edi.
Amir Temur tarixi buyicha tarixshunoslikda asarlar kup bulishiga karamasdan xali yetarli darajada urganilgan emas, chunki bu shaxsning boy xayoti va faoliyatining ochilmagan kirralari juda xam kup. Uni keng kulamda urganish, u shaxsning biz uchun noma’lum bulgan tomonlari xakida salmokdi asarlar yaratilishi darkor.