И. М. Абдуллаева, Д. T. Азимов. “Ахборот тизимлари

11.3. Таъминлаш ва етказиб беришни бошқаришнинг 
стратегик тизимлари 
Ташкилот нафақат бизнес-жараѐнларини оптималлаштириш йўли билан 
рақибларидан ўзиб кетади, балки ҳамкорлар билан ишни тўғри йўлга солиш 
орқали ҳам фаолиятини ривожлантириб бориши зарур. Шунинг учун ташкилот 
ўз стратегик ахборот тизимларини ички ва ташқи жараѐнларига хизмат 
кўрсатиш учун ишлаб чиқиши зарур. Мисол учун, стратегик таҳлил ташкилот 
учун ахборот тизимининг катта бўлмаган самара берувчи соҳасини аниқлайди. 
Бу каби таҳлил бирор соҳа учун режалаштирилган харажатни тежаш имконини 
беради. 
Кучли товар-материалларни ҳисоблаш тизими ѐрдамида паст нархларни 
ўрнатган ва кенг товарлар ассорtimeнтига эга Wal-Mart компанияси АҚШда ўз 
соҳасининг етакчиси бўлишга мувофақ бўлган. Унинг ахборот тизими ҳаридор 
товарни сотиб олиши билан ҳарид қилинган товар ўрнига товарга буюртма 
беради. Сотув терминаллари кассадан ўтган ҳар бир маҳсулот штрих-кодини 
ѐзиб олади ва Wal-Mart нинг марказий компьютерига узатади. Ушбу компьютер 
ҳарид ҳақидаги маълумотларни қайта ишлайди ва етказиб берувчиларга 
буюртмани юборади. Етказиб берувчилар сотув ва маҳсулотларни омборда 
сақланиши ҳақидаги барча маълумотларга тўғридан тўғри мурожат эта олади. 

---

116 
Тизим жуда тез ишлайди ва шунинг учун Wal-Mart омборлар учун катта пул 
сарфламайди. Шунингдек, тизим талаби кўп бўлган маҳсулотларни катта 
миқдорда ҳарид қилишга имкон беради Km art каби рақиб корхоналарининг 
харажатлари сотув ҳажмини 21 %ни ташкил этса, Wal-Martда бу кўрсаткичнинг 
15 %ни ташкил этади. 
Албатта барча турдаги тизимларни яратиш учун ахборот тармоғи 
инфратузилмаси ва дастурий таъминотига ҳамда турли ташкилотлар орасида 
ахборотларни тўсқинликларсиз алмашишни таъминлашга катта инвестиция 
талаб этилади. 
Аммо барча инвестициялар нафақат битта корхонанинг балки бутун 
мамлакатнинг иқтисодиѐтининг самарасини сезиларли оширади.