1
I. LABORATORIYA ISHLARINING MAVZUSI
1 - LABORATORIYA ISHI
BIR FAZALI BIR YARIM DAVRLI TO
‘
G
‘
RILASH SXEMASI
TADQIQOTI.
I. Ishdan maqsad
:
Bir fazali bir yarim davrli to‘g‘irlash sxemasining ishlash asoslarini o‘rganish.
II. Nazariy qism:
Metall simlardan iborat bo‘lgan elektr zanjir uchun o‘tayotgan tok
yo‘nalishining ahamiyati yo‘q, ya'ni elektr zanjirning o‘tkazuvchanligi tokning har
ikki yo‘nalishi uchun ham bir xilligicha qolaberadi. Shuning uchun ham bunday
zanjirni o‘zgaruvchan tok kuchlanishi manbaiga ulaganimizda undan o‘zgaruvchan
tok o‘tadi. O‘zgaruvchan tok kuchlanishi U1 manbaidan ta'minlanayotgan
zanjirda o`zgamas tok hosil qilish uchun bu zanjirga tokni faqat bir tomonga
o‘tkazuvchi elektr ventil ulash kerak bo‘ladi (1 - rasm ).
1 - rasm. Bir fazali bir yarim davrli to‘g‘irlash sxemasi
Bunday ventillarni zanjirga ulaganimizda bu zanjirlar tokni faqat bir
yo‘nalishda o‘tkazadi. Manba kuchlanishi U1 bilan ventilning o‘tkazuvchanlik
yo‘nalishi mos kelgan yo‘nalish musbat deb va o‘tkazmaydigan yo‘nalishi esa
manfiy deb qabul qilinadi. Elektr ventilning tok o‘tkazmaydigan davrida, demak
yuklanish zanjiridan odatda
teskari tok
deb ataluvchi juda kichik qiymatli tok i
b
o‘tadi va bu tokni yuzaga keltiruvchi kuchlanish esa
teskari kuchlanish
deb ataladi.
Bu kuchlanishning qiymati teskari tok o‘tishi vaqtida kuchlanish manbai U
1
dan
i
b
R qiymatga kam bo‘ladi, biroq i
b
tok qiymati juda kichik bo‘lgani sababli u hosil
qiladigan bu kuchlanish pasayishini hisobga olmasa ham bo‘ladi.
Ventilning o‘tkazuvchanlik davridagi o‘tayotgan tok i
a
to‘g‘ri tok deb ataladi
va bu tok hosil qiladigan kuchlanish pasayishi esa
to‘g‘ri kuchlanish pasayishi
deb
ataladi.
Yuklanish zanjiri R dan o‘tuvchi o‘zgarmas tokning o‘rtacha qiymati
to‘g‘rilangan tok
I
d
deb ataladi. Yuklanishdagi bir davr ichidagi kuchlanish
to‘g‘rilangan kuchlanish
Ud deb ataladi.
Ko‘rilayotgan sxema bir dioddan tashkil topgan bo‘lgani uchun to‘g‘rilangan
tok o‘zgaruvchan tok kuchlanishining musbat yarim davridagina yuklanishdan
o‘tadi. Shuning uchun ham tok uzlukli ko‘rinishda bo‘ladi. Yuklanish R ga
berilayotgan o‘rtacha quvvat Id va Ud larning o‘zgarmas tashkil etuvchisilari
ko‘paytmasidan iborat bo‘ladi:
.
d
d
d
U
I
P
R
V
Tp
U
1
2
Ventilning FIK ventil orqali yuklanishga berilayotgan quvvat Pd ning bu
quvvat bilan ventilda isrof bo‘layotgan quvvat yigindisi nisbatiga teng bo‘ladi:
).
/(
)
/(
)
/(
a
d
d
a
d
d
d
d
d
a
d
d
U
U
U
I
U
I
U
I
U
Do'stlaringiz bilan baham: |