Eryongok Mevasi tuprok, ichida etiladi, uni kazib olib, yuviladi va kuritiladi. Eryonrok, issiksevar usimlik bulganligi uchun Respublikamizning janubiy viloyatlarida kuplab etishtiriladi. Eryongok, mevasi uzunchok, bulib, ustida magzidan osongina ajratiladigan, och sarik, tursimon puchogi buladi. Eryongok, magzining kimyoviy tarkibi kuyidagicha (%): oksil — 20—37, yoglar — 40—61, kletchatka — 1,2—4,9 kul moddasi — 1,8-4,6.Eryonrok, magzining sifatini tekshirganda puchogining tozaligi, magzining tulikligi, zichligi, ta’mi va xidiga aloxida e’tibor beriladi. Ularning ta’mi shirin, yokimli va begona ta’mlarsiz bulishi kerak.Eryonrok, tugridan-tugri iste’mol kilinadi va kandolat maxsulotlari ishlab chikarishda yonrok, urnini bosuvchi xom ashyo sifatida xam ishlatish mumkin. Eryonrok magzida kup mikdorda yog bulganligi uchun ulardan yog olishda xam foydalanish mumkin.
Meva gulli о‘simliklarning kо‘payish organi bо‘lib, gul urug‘langandan keyin uning о‘zgarishidan hosil bо‘ladi. Mevaning asosiy vazifasi urug‘ hosil qilish, uni himoyalash va tarqatishdir.
Mevalarning hosil bо‘lishiMeva yopiq urug‘li о‘simliklar uchun xos bо‘lgan generativ a’zo hisoblanib, gulda urug‘lanish jarayonidan sо‘ng uruhchi tugunchasi va gulning boshqa a’zolari ishtirokida rivojlanadi. Agarda gulda bir necha urug‘chi bо‘lsa, ular urug‘langanidan sо‘ng ayrim mevalardan tashkil topgan tо‘pmeva rivojlanadi.Mevalar shakli, ichki tuzilishi va gistologik xarakteriga kо‘ra nihoyatda xilma – xildir. Mevanining pо‘sti yoki meva yonligi perikarp deb atalib, uni shartli ravishda uchta qavati ajratiladi: ichki endokarp, о‘rta mezokarp va tashqi ekzokarp. Ushbu qavatlar barcha mevalarda bir xil darajada rivojlanmagan..Meva pо‘sti. Meva pо‘sti tuguncha devorlarining kuchli о‘sishi va shaklini о‘zgarishi natijasida paydo bо‘ladi. Meva pо‘stining tashqi qismi – ekzokarpiy, ichki qismi endokarpiy va ba’zi mevalarda о‘rta qismi yaxshi rivojlanib mezokarpiy deb ataladi. Bu uch qism danakli mevalarda yaxshi taraqqiy etgan: yupqa tashqarisidagi pо‘sti – ekzokarpiy, eti – mezokarpiy, qattiq - endokarpiy, hо‘l mevalarda esa meva pо‘sti yumshoq bо‘lganligidan qavatlarini aniqlab bо‘lmaydi. Ba’zi quruq mevalarning pо‘sti (kungaboqar) turlicha differensiatsiyalashgan hujayralardan tashkil topgan bо‘lsa, ba’zi mevalarning pо‘sti bir xil hujayralardan iborat bо‘ladi.Meva ginetseydan shakillanadi lekin kо‘pchilik mevalarning hosil bо‘lishida boshqa organlar: kosacha burglar, gul oldi barglar, gul naychalari yoki o`zak. Bunday hollarda gul hosil bо‘lishida boshqa organlar ishtirok etsa soxta meva deyiladi.
Do'stlaringiz bilan baham: |