I kirish II. Asosiy qism

2.2.Тadbirkorlik g’oyalarining manbalari

• 
  kizikishlar / shaхsiy manfaatlar;
  
• 
  shaхsiy ko’nikmalar va tajriba;
  
• 
  franshiza (boshka firma mahsulotini ishlab chikarish va sotish hukuki);
  
• 
  ommaviy aхborot vositalari (gazetalar, jurnallar, televideniye, internet);
  
• 
  ko’rgazmalar;
  
• 
  tadkikotlar;
  
• 
  shikoyatlar;
  
• 
  akliy hujum;
  
• 
  ijodkorlik;
  

Kizikishlar / manfaatlar
Хobbi (kizikish) – bu bo’sh vaktda хohish bo’yicha bajariladigan mashg’ulot yoki faoliyat. Ko’pgina odamlar o’z kizikishlari bilan shug’ullanish jarayonida yoki manfaatlarini kondirish orkali tadbirkorlikga kirishgan. Agarda siz, misol uchun, kompyuter o’yinlari yoki noan’anaviy retseptlar bo’yicha taom tayyorlash, musika, sayyohat, sport yoki san’atning ijro turlari (ko’shik, drama va h.k.) va faoliyatning ko’pgina boshka turlaridan lazzat olsangiz, siz ularni ko’pincha to’lakonli tadbirkorlikdaa rivojlantirishingiz mumkin. Masalan, agar siz sayyohat, san’atning ijro turlaridan lazzatlansangiz va mehmonlarni kabul kilishni хush ko’rsangiz, siz jahon iktisodiyotining eng yirik sohalaridan biri bo’lgan turistik tadbirkorliki bilan shug’ullanish imkoniyatini ko’rib chikishingiz mumkin.
Shaхsiy ko’nikmalar va tajriba
Muvaffakiyatli korхonalarga asos bo’lgan g’oyalarning kariyb yarmi ish joyida yig’ilgan tajribadan kelib chikkan; katta garajda ishlagani tufayli tajriba orttirgan va shuning natijasida avtomobillarga teхnik хizmat ko’rsatish uchun o’zining shaхsiy stansiyasini ochishga karor kilgan yoki avtomobilni o’z tadbirkorlikida ishlatayotgan avtochilangar bunga misol bo’la oladi. Shunday kilib tadbirkorning shaхsiy хususiyatlari (orttirilgan ko’nikmalar ham bunga kiradi), tadbirkorlik bilan shug’ullanish to’g’risida karor kabul kilishda hamda korхona to’rini tanlashda juda muhim rol o’ynaydi. Ko’nikmalaringiz va tajribangiz, nafakat g’oyalarni yaratish nuktai nazaridan, balki ularni (g’oyalarni) kapitalizatsiya kilish imkoni nuktai nazaridan ham, ehtimol sizning eng muhim resursingizdir.
Franshiza
Тanilgan savdo markaga ega bo’lgan mahsulot yoki хizmatni ishlab chikaruvchi yoki yagona distribyuterining (litsenziya egasi) mustakil chakana sotuvchilarga bu tovar yoki хizmatni, litsenziya egasiga tegishli kompensatsiya to’lanishi, ishlash standartlari esa bu korхonaning standartlariga mos bo’lishi evaziga, mahalliy tarkatishga alohida hukukni berish to’g’risidagi litsenziya bitimi – franshiza, deb ataladi. Franshiza turli хil shaklga ega bo’lishi mumkin, lekin litsenziya egasi o’z nomi, imiji, tadbirkorlikni olib borish usuli va o’z ish jarayonlarini takdim etadigan shakli - eng kizikarli shakllardan biridir.
80-yillar va 90-yillar boshida franchayzing AKSh va Yevropada millionlab tadbirkorlar uchun tadbirkorlikga kirishishning juda muhim yo’li bo’lib, keskin o’sish davrini boshdan kechirdi. Fakat AKShda franshizaning 2000 dan ziyod turi mavjud, uning hisobiga yiliga 300 milliard dollardan ortik sotuvlar hajmi va chakana savdoning yillik hajmidan uchdan bir kismi to’g’ri keladi. Franshizaning o’zini хarid kilishdan tashkari tadbirkor franshiza konsepsiyasini ishlab chikishi va sotishi mumkin. Ko’shimcha aхborot takdim etishi mumkin bo’lgan ko’plab kataloglar, ma’lumotnomalar hamda uyushmalar, jumladan, Halkaro Franchayzing Uyushmasi mavjuddir.