I. Kirish 3 II. Asosiy qism II

II.4.2- jadval¹²

Ikkinchi guruhda birinchi guruhga nisbatan ishchilar soni 1 kishiga ko'payganda mehnat unumdorligi (o'rtacha 1 ishchi ishlab chiqargan mahsulot) 2,7 ming so'mga ortgan, uchinchi guruhda ikkinchi guruhga nisbatan esa bu ko'rsatkich 1,3 ming so'mga oshgan. Bunday ko'rsatkichlar bog'lanish quvvati (kuchi) deb ataladi. Ularning qiymatlaridagi farqlar kattalashib yoki kamayib borsa, belgilar orasida egri chiziqli bog'lanish mavjudligidan darak beradi. Agarda ular bir-biriga teng bo'lsa, belgilar orasida to'g'ri chiziqli bog'lanish mavjuddir. Bu holda o'rtacha bog'lanish quvvati (kuchi)ni ifodalovchi ko'rsatkich muhim tahliliy ahamiyatga ega. Ushbu ko'rsatkich quyidagi formula yordamida hisoblanadi:

Omil belgi nisbiy barqarorlikka ega bo'lganda, guruh ichida shakllangan natijaviy belgi dispersiyasi boshqa o'rganilmayotgan belgilar (omil belgidan tashqari) hisobiga vujudga keladi. Bu dispersiya qoldiq dispersiya deb ataladi. U o’rganilayotgan omil x biriktirilib qo'yilganda

Demak, mehnat unumdorligi umumiy dispersiyasining 36,9% ish staji orasidagi 0' zgaruvchanlik hisobiga shakllangan. Natijaviy belgiga bir to'da omillar ta'siri va ayrim omillarning sof ta'sirini o'rganish uchun ko'p omilli analitik guruhlash amalga oshiriladi. U omil belgilar birikmasi asosida to 'plam birliklarini murakkab guruhlash yo'li bilan bajariladi. Bunday guruhlashni kombinatsion guruhlash deb ataladi. Har qaysi guruh va guruhchalar uchun natijaviy belgining 0 'rtacha qiymatlari hisoblanadi. Bizning misolimizda kombinatsion guruhlash quyidagi shaklga ega.

Jadval ma'lumotlari ikki omil ta'siri ostida mehnat unumdorligi o 'zgaruchanligi ustidan kuzatish imkonini beradi. Ularga asoslanib natija bilan bir omil (ikkinchi omil barqaror qilib o'rtacha darajaga biriktirib qo'yilganda) orasidagi bog'lanishni sof holda o'1chash mumkin. Buning uchun bog' lanish kuchining xususiy (yoki sot) ko' rsatldchlari hisoblanadi. Misolimizda ish staji bilan mehnat unumdorligi orasidagi bog'lanish uchta xususiy (sot) ko'rsatkichiga ega (korxona rniqyosi o'rtacha darajada o 'zgarmas qilib bog'lab qo 'yilganda):

Xuddi shuningdek mehnat unumdorligi bilan ikkinchi omi! - korxona miqyosi (ishchilar soni) orasidagi bog'lanish uchun uning xususiy ko'rsatkichlarini (ish staji o'zgarmas qilib bog'lab qo'yilganda) hisoblash mumkin.

Olingan natijalarni oldingi hisoblash natijalari bilan taqqoslashdan kelib chiqadiki, omillar tashqi «shovqin»lardan tozalab qaralganda, ular bilan natija orasidagi bog'lanish biroz kuchayadi.

Ikki omil ta'siri to'plama empirik korrelyatsion munosabat orqali o'lchanadi, ya' ni

Xulosa

Tasniflash va guruhlash hodisa va jarayonlami o’rganish uchun statistik to'plamlami tuzish, ulami chegaralash va statistik axborotlami yaratishning muhim qurolidir. Bu usul yordamida statistik kuzatish natijasida to 'plangan besanoq, tarqoq, tasodifiyot girdobida o'ralib qolgan, hom boshlang' ich materiallar asosida ixcham bir-biri bilan uzviy bog'langan, rna' lum tartib-qoidalarga, qonuniyatga bo'ysungan, tuzilmaviy shakllarga ega to'plamlar barpo etiladi.

Tasniflar hamma ilmiy va amaliy sohalarda qo' llanadi. Kimyo, biologiya, fizika, astronomiya va boshqa tabiiy fanlarda yaratilgan tasniflar olamshumul kashfiyotlar hisoblanadi, mas alan, Mendeleevning davriy elementlar sistemasi, Linneyning botanika sistemasi, Charlz Darvinning o'simliklar sistematikasi, Ulug 'bekning astronomik jadvallari (<< ZIJ Kuragoniy >> ) va bunga oid yana ko’plam misollar mavjud. Statistikada ham ijtimoiy-iqtisodiy hodisa va jarayonlaming tasniflar tizimi ishlab chiqilgan. Ulami EHM yordamida tuzish uchun xalqaro va milliy tasniflagichlar yaratilgan.

Tasniflash hodisa va jarayonlami sifat xossalariga asoslanib, o’zaro bog'lanishda tartiblash bo' lsa, guruhlash tasniflami kundalik hayotda tuzish va ijtimoiy-iqtisodiy tahlil jarayonida qo' llashdir. Guruhlash ko 'proq miqdoriy belgilarga tayanadi. Shu bilan birga u guruhlami tuzish va chegaralash uchun belgilami say lab olish va hamda pirovard natijalarini talqin (tahlil qilish) qilishda o’rganilayotgan obyektlaming sifat mohiyatini hisobga olishni talab qiladi. Shunday qilib, guruhlash to'la qonli statistik usulidir. Tasniflashning har xii turlari va usullari bo'lganidek, guruhlashning ham turli usullari mavjud. Tipologik, analitik va tuzilmaviy guruhlashlar, oddiy va kombinats ion, bir o'lchovli va ko'p o'lchovli, birlamchi va ikkilamchi guruhlashlar shular jumlasidandir.

Guruhlash usulidan amaliy ishda foydalanayotganda guruhlarni tuzish va ularni ta'riflovchi birlamchi mutlaq va 0 'rtacha ko'rsatkichlarni hisoblash bilan odatda chegaralaniladi. Ammo bu holda statistika uslubi ya' ni analitik statistika to' la qonlikda qo' Hanildi, deb bo' lmaydi, chunki u guruhiy ko'rsatkichlarni va ular orasidagi bog'lanishlarni baholashni, ishonchli ekanligini aniqlashni talab qiladi. Shuning uchun guruhlash natijalarini elastiklik va barqarorlik ko'rsatkichlarini hisoblash hamda dispersion tahlil bilan to'ldirish va takomillashtirish kerak. Natijada guruhlash statistika usuli sifatida boy mazmunga ega bo'ladi va analitik ahamiyati kuchayadi.

Tepada yozigan barcha ma’lumotlardan shuni tushunishimiz mumkunki milliy hisoblar tizimida ham statistikada ham guruhlash va tasniflash juda yuqori ahamiyatga ega ekanligini ko’rishimiz mumkin.