И. Каримов номидаги тошкент давлат техника университети

Хозирги замон шароитларида давлат, муниципал, жамоа, индивидуал (оилавий, хусусий) турдаги корхоналар мавжуд бўлиб, улар ўзларига бириктириб қўйилган мулк тавсифи ёки тезкор (оператив) бошқарув ҳуқуқига кўра ҳам таснифланади.
Ички муҳитнинг ўзаро алоқалари натижасида тайёр маҳсулот пайдо бўлади, ишлар бажарилади ва хизмат кўрсатилади, яъни тўғри йўлга қўйилган ишлаб чиқариш ва меҳнатга ҳақ тўлаш фаолияти юзага келади.
Корхоналарнинг ташқи мухит билан алоқаси уларнинг ташқи тизимга чиқишида рўй бериб (ресурсларни жалб қилиш, уларнинг қийматини аниқлаш, хом ашё, материал ва ёқилғининг ўз вақтида етказиб турилиши ва ҳоказо), ташқи муҳитга ишлаб чиқарилган товар ва хизматлар оқими ёрдамида таъсир кўрсатиш жараёнида намоён бўлади, рақобат омили, ижтимоий омиллар, сиёсий омил, демографик омил, маркетинг, халқаро омил.
Корхоналар фаолияти самарадорлигини аниқлаб берувчи ташқи муҳит – бу, биринчи ўринда маҳсулот истеъмолчилари, хом ашё ва бошқа материал етказиб берувчилар, шунингдек давлат органлари ҳамда корхонага яқин жойда яшовчи аҳоли ҳисобланади.
Ишлаб чиқаришни автоматлаштириш - энергия, материаллар ёки маълумотларни олиш, конвертация қилиш, узатиш ва фойдаланиш жараёнларида инсон иштирокини тўлиқ ёки қисман алмаштириш учун техник воситалардан фойдаланиш. Алоҳида операцияларни ва жараёнларни қамраб оладиган қисман автоматлаштириш ва бутун иш тсиклини автоматлаштириш мавжуд. Автоматлаштирилган жараён инсоннинг бевосита иштирокисиз амалга оширилса, улар ушбу жараённи тўлиқ автоматлаштириш ҳақида гапиришади.
Автоматлаштириш даражаси механизация даражаси билан бир хил кўрсаткичлар билан тавсифланади. Бу ишлаб чиқаришни автоматлаштириш коэффициенти, ишларни автоматлаштириш коэффициенти ва меҳнатни автоматлаштириш коэффициенти. Уларнинг ҳисоб-китоби ўхшаш, аммо автоматлаштирилган иш ёрдамида амалга оширилади.
Шундай қилиб, ишлаб чиқаришни комплекс механизациялаш ва автоматлаштириш бу барча ишлаб чиқариш соҳаларида, операциялар ва иш турларида ўзаро боғлиқ ва бир-бирини тўлдирувчи машиналар, асбоблар, асбоблар, жиҳозларни кенг жорий этишдир. Бу ишлаб чиқаришни жадаллаштиришга, меҳнат унумдорлигини оширишга, ишлаб чиқаришдаги ишчи кучининг улушини камайтиришга, меҳнат шароитларини энгиллаштиришга ва яхшилашга, маҳсулотларнинг меҳнат зичлигини пасайтиришга ёрдам беради.