I. K, sarfi, quvvati. Tayanch so’z va iboralar

16.4. Bug’ turbinasining F.I.K. , sarfi quvvati

Issiqlik dvigatellaridan bug’ turbinasi ishi ham kuraklarda uyg’otilgan indikator (ichki) va rotor valida hosil bo’lgan effektiv quvvatlar orqali ifodalanadi. Ma’lumki, turbinaning effektiv quvvati N_ef, uning indikatori Ni quvvatidan mexaniq isroflar qiymati kattaligigaa kichik bo’ladi.

Indikator (ichki) quvvati esa isrofsiz ishlaydigan turbina quvvatidan ichki isroflar qiymati kattaligiga kichik bo’ladi.

Bug’ turbinasi nisbiy indikator FIK ni, uning ichki isroflari hisobiga olinganda, quyidagicha ifodalash mumkin:

(16.1)

Xuddi shunga o’xshash mexaniq isroflar ham hisobga olinadigan mexaniq, ya’ni turbina validagii (effektiv) quvvatni ichki quvvatga nisbati bilan o’lchanadigan F.I.K. quyidagicha ifodalanadi:

(16.2)

Zamonaviy bug’ turbinalarining η_i va η_mex mos ravishda 0,7-0,88 va 0,99-0,995 atrofida bo’ladi.

Hozirgi paytda ishlab chiqarishda elektr, Issiqlik energiyalarining qo’llanilishi kun sayin ortib bormoqda chunki mukammalashgan texnologik uslublarsiz takomillashgan sanoat ishlab chiqarishni tasavvur etish qiyin.

Demak, bug’ turbinalarini ko’rish va ularning eng qulay konstruksiyalarini quvvati bo’yicha tanlash dolzarb masalalardan biri bo’lishiga asosiy sabab, bu Issiqlik mashinalarini ishlatish oson, katta quvvatlarni olish mumkin hamda ekologik jihatdan toza hisoblanadi. Zamonaviy bug’ turbinalarining past quvvatlilarini ko’rish har tomonlama maqsadga muvofiq emas. SHuning uchun katta quvvatdagi ko’p bosqichli bug’ turbinalari ko’riladi. Bug’ turbina va qozon qurilmasi bloklari sistemasining iqtisodiy samaradorligini orttirishda quvvati 300 MVT dan ortiq bo’lgan bug’ turbinalarni ko’rish texnik jihatdan maqsadga muvofiqdir. SHu sababli, hozirgi vaqtda quvvati 300, 500, 800, 1200 MVT bo’lgan turbinalar ko’rilmokda. Bunday quvvatdagi turbinalarga uzatiladigan ish bug’i temperaturasi Tq 800-850 K, bosimi Rq23,5-25,5 MPa bo’ladi. Ish bajarib bo’lgan bug’ temperaturasi 300- 400 K, bosimi 3-7kPa atrofida bo’ladi.

Nazorat uchun savollar

1. 
   Bug’ turbinasidagi isroflar nimadan iborat?
   
2. 
   Bug’ turbinasining F. I. K ning formulasini ko’rsating.
   
3. 
   Bug’ turbinasining sarfi formulasini aytib o’ting.
   
4. 
   Bug’ turbinasi quvvatining formulasini aytib o’ting.
   
5. 
   Bug’ turbinasining asosiy xarakteristikasi va uning samaradorligi.