I iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish uslubi

11-chizma. iqshsodii sikl
 
 
Tanazzul fazasida ishlab chiqarysh va bandlilik qisqaradi, ammo narxlar pasayish tamoyiliga 
berilmaydi. Tanazzulning quyi nuqtasida ishlab chiqarish va bandlilik o'zining eng past darajasiga 
erishishi bilan xarakterlanadi. 
Iqtisodiy ipqiroz deb ishlab chiqarish hajminipg kesknp tushib ketishiga aytiladi.
 
Inqirozning sababi shundan iboratki, jamiyatda ishlab chiqarilgan tovarlar massasi to'lovga 
qobil  talabga  mos  kelmay  (undan  oshib  ketadi  yoki  kam  bo'ladi)  qoladi.  Natijada  ishlab 
chiqarishning  bir  qismi  to'xtab  qoladi,  tovarlar  ishlab  chiqarish  kamayadi,  ishlab  chiqarishning 
o'sish  davri  utish:  tushkunligi  bilan  almashiladi.  Iqtisodiyotning  tez  o'sish  davrlari  ko'pincha 
ipflyatsiya, ya'ni narx darajasining ko'tarilishi bilan orqaga ketadi. Shunday davrlar ham bo'ladiki, 
bunda  iqtisodiy  o'sish  bandlik  va  ishlab  chiqarishning  past  darajasiga  o'rin  bsradi,  ayrim  hollarda 
narx  darajasiiiig  ko'tarilishi  bilan  birga  ishsizlik  ham  keskin  o'sadi.  Qisqacha  aytganda,  iqtisodiy 
o'sishning  uzoq  muddatli  tamoyillari  ham  ishsizlik,  ham  inflatsiya  oqibatida  uzulib  qoladi  va 
murakkablashadi.  Inqirozlarning  asosiy  sababi  takror  ishlab  chiqarishdagi  beqarorlik  va 
nomutanosibliklardir.  Bu  avvalo  ishlab  chiqarish  va  uning  natijalarini  o'zlashtirish  o'rtasidagi 
nomutanosiblik bo'lib, u turli ishlab chiqarish usullari va iqtisodiy tizimning har xil nusxalarida turli 
shakllarida namoyon bo'ladi. 
Ishlab  chiqarish  bilan  iste'mol,  talab  va  taklif  o'rtasidagi  vaqti-vaqti  bilan  yuzaga  kelib 
turadigan iomutanosibliklar ham iqtisodiy inqirozlarning yuzaga chiqish imkoniyatini saqlaydi. 
Iqtisodiyogdagi  inqirozlardan  bir  ko'riniish  yoki  uniig  bir  turi