I iqtisodiyot nazariyasi fanining predmeti va bilish uslubi

3-§.
 
Kreditning mohiyati, manbalari va vazifalari
 
 
Kredit  bo'sh  turgap  pul  mablag'larini ssuda  fondi  pshklida  to'plash  va  ularni  takror 
ishlab  chiqarish  ehtiyojlari  uchup  ma'lum  muddatga  haq  to'lash  va  qaytarib  berish  sharti 
bilan qarzga berish jarayonini ifodalaydi.
 
Pul shaklidagi kapital ssuda kapotali deyilsa, uning haqarakati kreditning mazmunini tashkil 
qiladi. 
Kredit  munosabatlari  ikki  subyekt  o'rtasida,  pul  egasi,  ya'ni  qarz  beruvchi  va  qarz  oluvchi 
o'rtasida yuzaga keladi. 
Turli  xil  korxonalar  (firma)lar,  tashkilotlar,  davlat  va  uning  muassasalari  hamda aholining 
keng qatlami kredit munosabatlarining subyektlari hisoblanadi. Sanab o'tilgan subyektlarning aynan 
har biri bir vaqtning o'zida ham qarz oluvchi va ham qarz beruvchi o'rnida chiqishi mumkin. 

---

Kredit munosabatlarining obyekti jamiyatda vaqtincha bo'sh turgan pul mablag'laridir. 
Takror  ishlab  chiqarish  jarayonida  tovarlar,  iqtisodiy  resurslar  va  pul  mablag'larining 
doiraviy aylanishi kredit munosabatlarining mavjud bo'lishini taqozo qiladi. 
Shu bilai birga doiraviy aylanish jarayonida muqarrar suratda vaqtincha bo'sh turadigan pul 
mablashari va boshqa pul resurslari kredit mablag'larining manbaini tashkil qiladi.  
 
Kredit resurelarining asosiy manbalari quyidagilardan iborat: 
• Korxonalarning bankdagi hisoblaridagi amortizatsiya ajratalari. 
• Mahsulot sotishdan olingan pul tushumlari. 
•  Korxonalarning  ishlab  chiqarish,  fan  va  texnikani  rivojlantirish  fondlari,  moddiy 
rag'batlantirish fondlari. 
•  Korxonalar  foydasi.  Ular  davlat  budjeti  va  kredit  tizimi  bilan  hisob-kitob  qilinguncha, 
shuningdek  uning  tegishli  qismi  korxona  ehtiyojlari  uchun  foydalanguncha  bankdagi  hisoblarida 
saqlanadi. 
•  Bankdagi  budjet  muassasalari,  kasaba  uyushmalari  va  boshqa  ijtimoiy  tashkilotlarning 
joriy pul resurslari. 
• Aholining bo'sh pul mablag'lari. 
Takror  ishlab  chiqarish  jarayonida  vaqgincha  bo'sh  pul  resurslari  hosil  bo'lishi  bilan  bir 
vaqtda, iqtisodiyotning ayrim bo'g'inlari va sohalarida qo'shimcha pul mablag'lariga ehtiyoj paydo 
bo'ladi. 
Avvalo kredit