I. G’. Kenjayev m. Abduraimova, N. Abdullaeya sug’urta biznesi

9-jadval 
Tangani ikki marta tashlashning ehtimollik natijalari
46
 
Birinchi tashlash 
Ikkinchi tashlash 
Burgut 
Burgut 
Burgut 
Reshka 
Reshka 
Reshka 
Reshka 
Burgut 
 
Faqat to‘rtta bir xil ehtimollikdagi kombinatsiyalar bo‘lishi mumkin.
Ehtimollar nazariyasining asosiy natijalaridan biri sifatida sug‘urta 
faoliyatining asosida yotuvchi katta sonlar qonuni yoki Bernulli qonuni 
hisoblanadi. Bu qonunga ko‘ra: urinishlar sonining ortishi bilan, masalan tangani 
tashlash sonining ortishi bilan bizni qiziqtirayotgan hodisa yuz berganda 
(tanganing burgut tomoni tushishi) bunday holatlar sonining urinishlar soniga 
nisbati harakat qilinayotgan holatga tomon o‘zgaradi. Bu bilan o‘rganilayotgan 
hodisalarning mustaqil ekanligi ko‘rinadi. Sug‘urtalangan shaxslarning vafot etish 
yoki kasallanish holatlari bilan o‘zaro bog‘liq muammolar (falokatlar, 
epidemiyalar va hokazolar) boshqa jiddiy muammolarga olib kelishi mumkin.
Yoshga nisbatan yillik vafot etish ehtimolligining o‘zaro bog‘liqligini vafot 
etish jadvallari orqali tasvirlanadi. Yillik vafot etish ehtimolligi statistik 
ma’lumotlar asosida aniqlanadi. Boshqa qo‘shimcha ko‘rsatkichlar, masalan 
hayotning davomiyligi ko‘rsatkichi ham yuqoridagi ma’lumotlar asosida 
hisoblanadi. Vafot etish jadvalini hisoblash uchun zarur ma’lumotlar: 

biror bir davr uchun, masalan kalendar yili uchun insonlarning jinsi va yoshi 
kesimida vafot etganlar soni; 
46
Muаllif tomonidan ishlab chiqildi. 

---

192 

o‘rganilayotgan davrda, masalan bir yoshgacha, bir yoshdan ikki yoshgacha 
va hokazo davrlarda jinsiy tarkib bo‘yicha erkak va ayollar soni. 
Natijada erkak va ayollar uchun yoshga nisbatan vafot etishning empirik 
o‘zaro bog‘liqligi ko‘rsatkichi topiladi. Vafot etish darajasi katta yoshda kichik 
yoshdagilarga nisbatan past bo‘lishi mumkin. Bu bir qancha qoidalardan kelib 
chiqishi mumkin, masalan hayotning birinchi yilida vafot etish darajasi boshqa 
yillarga nisbatan yuqori bo‘ladi. 
Vafot etish jadvali yangi tug‘ilgan chaqaloqlarning gipotetik guruhlari uchun 
tuziladi, bunda bir kunda tug‘ilgan 100 ming chaqaloq olinishi mumkin. Bu vafot 
etish jadvali quyida keltirilgan 2-jadval ma’lumotlaridan ko‘rish mumkin.