I bo‘lim. Umumiy qoidalar 1-bob. Asosiy qoidalar

68-modda. Dalillarni taqdim etish va talab qilib olish
Dalillar ishda ishtirok etuvchi shaxslar tomonidan taqdim etiladi.
Sud ishni to‘g‘ri hal qilish maqsadida dalillarni ishda ishtirok etuvchi shaxslarning iltimosnomasiga ko‘ra yoki o‘z tashabbusi bilan talab qilib olishi mumkin.
LexUZ sharhi
Qarang: mazkur Kodeksning 65 — 67, 69 — 78-moddalari, 140-moddasining birinchi qismining 4-bandi.
Ishda ishtirok etuvchi shaxs ishda ishtirok etayotgan yoki ishtirok etmayotgan shaxsdagi zarur dalillarni mustaqil olish imkoniga ega bo‘lmasa, o‘sha dalilni talab qilib olish to‘g‘risida sudga iltimosnoma bilan murojaat qilishga haqli. Iltimosnomada ushbu dalil bilan ish uchun ahamiyatga ega bo‘lgan qanday holatlar aniqlanishi mumkinligi, dalilning alomatlari va u turgan joy ko‘rsatilishi kerak.
Dalilni talab qilib olish to‘g‘risida sud tomonidan ajrim chiqarilib, unda ushbu dalilni taqdim etish muddati va tartibi ko‘rsatiladi.
Ajrimning ko‘chirma nusxasi ishda ishtirok etayotgan shaxslarga, shuningdek sud tomonidan talab qilinayotgan dalilni saqlayotgan shaxsga, yuboriladi.
Sud talab qilayotgan dalilni saqlayotgan shaxs uni bevosita sudga yuboradi yoki sudga topshirish uchun tegishli ajrimni taqdim etgan shaxsga beradi.
Agar shaxs sud talab qilayotgan dalilni taqdim etish imkoniyatiga ega bo‘lmasa yoki sud belgilagan muddatda taqdim eta olmasa, u shu muddat ichida bu haqda sudni sabablarni ko‘rsatgan holda xabardor qilishi shart.
Dalilni saqlayotgan shaxs talab qilinayotgan dalilni taqdim etish majburiyatini sud uzrsiz deb topgan sabablarga ko‘ra bajarmagan taqdirda, uni saqlayotgan shaxsga ushbu Kodeksda belgilangan tartibda jarima solinadi.
Talab qilinayotgan dalilga ega bo‘lgan shaxsga jarima solinishi uni dalilni sudga taqdim etish majburiyatidan ozod qilmaydi.
69-modda. Dalillarni ular turgan joyda ko‘zdan kechirish va tekshirish
Sudga olib kelish imkoniyati bo‘lmagan yoki olib kelinishi qiyin bo‘lgan dalillarni, shuningdek tez buziladigan ashyoviy dalillarni sud ular turgan joyda ko‘zdan kechirishi va tekshirishi mumkin.
Dalillarni ular turgan joyda ko‘zdan kechirish va tekshirish to‘g‘risida ajrim chiqariladi.
Zarur hollarda, dalillarni ko‘zdan kechirish va tekshirishda ishtirok etish uchun odil sudlovni amalga oshirishga ko‘maklashuvchi shaxslar chaqirilishi mumkin.
LexUZ sharhi
Qarang: mazkur Kodeksning 48-moddasi.
Tez buziladigan ashyoviy dalillar ishda ishtirok etuvchi shaxslarni xabardor qilmasdan sud tomonidan darhol ko‘zdan kechirilishi va tekshirilishi mumkin.
Yozma va ashyoviy dalillarni ular turgan joyda bevosita ko‘zdan kechirish va tekshirish jarayonida ushbu Kodeksning 175-moddasida belgilangan tartibda sud tomonidan bayonnoma tuziladi.
LexUZ sharhi
Qarang: mazkur Kodeksning 175-moddasi.
Dalillarni mustahkamlash uchun bayonnoma tuzish bilan birga audio-, videoyozuvga olish, fotosuratga tushirish, ko‘chirma nusxalar, rejalar, chizmalar tayyorlash va axborotni aks ettirishning boshqa usullari qo‘llanilishi mumkin. Dalillarni mustahkamlashning bunday usuli qo‘llanilganligi bayonnomada aks ettiriladi, ma’lumotlarni aks ettiruvchi materiallar bayonnomaga ilova qilinadi.
LexUZ sharhi
Qarang: mazkur Kodeksning 65 — 68, 70 — 78, 177-moddalari.