I bob. Raqobatning mohiyati, shakllari va usullari. 1 Monopoliyalarning iqtisodiy asoslari va ularning turlari

Raqobat shakllari:

1. Ishlab chiqaruvchi larning bozordagi mavqeiga ko`ra

• 
  Sof yoki erkin raqobat;
  
• 
  Sof monopoliya;
  
• 
  Monopolistik raqobat;
  
• 
  Oligopoliya.
  

2. Miqyosiga

ko`ra:

• 
  Tarmoqlar ichidagi raqobat;
  
• 
  Tarmoqlar o`rtasidagi raqobat;
  
• 
  Millliy xo`jalik doirasidagi raqobat;
  
• 
  Jahon xo`jaligi doirasidagi raqobat.
  

3. Sodir bo`lish xarakteriga ko`ra

• 
  Tartibsiz (stixiyali) raqobat;
  
• 
  Tartibga solinadigan raqobat
  

4. Amalga oshirish usuliga ko`ra:

• 
  Narx vositasidagi raqobat;
  
• 
  Narxsiz raqobat.
  

5. Amalga oshirish yo`liga ko`ra:

• 
  Xalol raqobat;
  
• 
  G`irrom raqobat.
  

Ishlab chiqaruvchi (sotuvchi) larning bozordagi mavqeini belgilab beruvchi omillar:

• 
  Ishlab chiqaruvchi (sotuvchilar) soni.
  
• 
  To`siqlarning mavjudlik darajasi (bozorga kirish va undan chiqib ketish).
  

	Sof raqobat	Sof monopoliya	Monopolistik raqobat	Oligapoliya
1.Ishlab chiqaruvchi (sotuvchilar) soni	Juda ko`p	Yagona	Nisbatan ko`proq	Kam sonli
2. To`siqlarning mavjudlik darajasi	Mavjud emas	Katta, taqiqlash bilan barobar	Unchalik katta emas	Katta

Raqobat shakllari
Asosiy belgilar

• 
  Tarmoq ichidagi raqobat – mahsulot ishlab chiqarish va sotishda qulay sharoitga ega bo`lish uchun bir tarmoq korxonalar o`rtasida boradi. Tarmoq ichidagi raqobat natijasida turli ishlab chiqaruvchilar tovarlarning individual (alohida) narxi bozor narxiga aylanadi.
  
• 
  Tarmoqlar o`rtasidagi raqobat – turli tarmoq korxonalari o`rtasida yuqoru foydaga ega bo`lish uchun boradi. Bu raqobat natijasida korxonalarda hosil bo`lgan turli foyda normalari o`rtacha foydaga aylanib boriladi.
  
•