I bob qattiq jismlar 1-§. Qattiq jismlarning fizikasida asosiy tushunchalar

2.8 – rasm. Si kristaliga ba’zi elemenlarni diffuziya yo’li bilan kiritish. 
Diffuziya  jarayonida  berilgan  vaqtda  kirishma  atomlarning  hajm  bo‘yicha 
taqsimoti diffuziya vaqtida kirishma atomlar miqdoriga qarab 2 xil bo‘lishi mumkin. 
Agar diffuziya jarayonida jism sirtidagi yoki diffuziya kechayotgan muhitda kirishma 
atomlar  konsentratsiyasi,  kirishma  atomlarning  diffuziya  bo‘layotgan  haroratdagi 
eruvchanligidan  juda  katta  bo‘lsa,  ya‘ni  diffuziya  jarayonida  kirishma  atomlarning 

---

 
32 
sirtdagi  qiymati  deyarli  o‘zgarishsiz  qolsa,  bunday  holatni  chegaralanmagan 
manbadan diffuziya deyiladi va  uning taqsimot quyidagi tenglik bilan aniqlanadi: 
     
 
       (
 
 √  
)        
bunda D – diffuziya koeffsiyenti, t – diffuziya vaqti, x – diffuziya chuqurligi,    N
s
 – 
kirishma atomlarning sirtdagi konsentratsiyasi.  
 
 
      Bunday holat o‘zgarmas manbadan bo‘layotgan diffuziya holati deyiladi. 
Agar diffuziya jarayonida kirishma atomlarning jism sirtidagi konsentratsiyasi 
o‘zgarib boradigan bo‘lsa, bunday holni chegaralangan manbadan diffuziya deyiladi 
va uning taqsimoti quyidagi tenglik bilan aniqlanadi: 
         
 
√   
    ( 
 
 
   
)         
bunda  Q  –  diffuziya  vaqtida  1sm
2   
yuzadan  yarim  o‘tkazgichga  kiritilgan  kirishma 
atomlari  miqdori,  D  –  diffuziya  koeffsiyenti,  t  –  diffuziya  vaqti,  x  –  diffuziya 
chuqurligi.