I bob qattiq jismlar 1-§. Qattiq jismlarning fizikasida asosiy tushunchalar


§  Kompensatsiyalangan  kremniyda  fotoo‘tkazuvchanlikni  infraqizil



Download 5,36 Mb.
Pdf ko'rish
bet196/225
Sana03.07.2021
Hajmi5,36 Mb.
#108758
1   ...   192   193   194   195   196   197   198   199   ...   225
Bog'liq
Яримўтказгичлар физикаси Бадирханов

  §  Kompensatsiyalangan  kremniyda  fotoo‘tkazuvchanlikni  infraqizil 
nur ta’sirida so‘nishi  
Yarim  o‗tkazgich  materiallarda  kuzatilgan  fotoelektrik  xodisalar  ichida 
materialni  qo‗shimcha  infiraqizil    (IQ)  nurlar  bilan  yoritilgan  ya‘ni  fon  yorug‗lik 
mavjud  bo‗lganda  fototokning  so‗nish  effekti  ko‗plab  olim  va  mutaxassislarni 
qiziqtirib  kelmoqda.  Bu  effektni  o‗rganish  birinchidan  yarimo‗tkazgich 
materiallaridagi  kirishma  atomlarining  fundamental  parametri  xisoblangan  kirishma 
atomlarini  energetik  sathlarning  qiymatini,  tok  tashuvchilarni  shu  energerik  sathda 
yutilish yuzasi xaqidagi ma‘lumotlarni bilish bilan birga, fon yorug‗lik mavjudligida 
ishlay oladigan IQ fotopremniklarni yaratish imkonyatlarini ochib beradi.  
Fotoo‗tkazuvchanlikni  IQ  nurlar  ta‘sirida  so‗nishi,  so‗nish  darajasi  qiymati 
K=
  
     
 bilan  ifodalanadi.  Bunda, 
 
f
  –  (doimiy  fon  (hν>Eg)  yorug‗ligi  mavjud 
bo‗lgandagi  fotoo‗tkazuvchanlik, 
 
f+hν
-  fotoo‗tkazuvchanlikga  qo‗shimcha  IQ  nur 
ta‘sir  etgandagi  fotoo‗tkazuvchanlikni  qiymati.  10.1  rasmda  marganets  kirishma 
atomlari  bilan  kompensatsiyalangan  p-tur  kremniy  materialida  kuzatilgan  IQ  nur 
ta‘sirida fototokning so‗nishi ko‗rsatilgan.  
Kompensatsiyalangan  kremniyda  fotoo‗tkuzuvchanlikni  IQ  nur  ta‘sirida 
so‗nishini o‗rganish natijalarini taxlili asosida quyidagilar aniqlandi: 
1.    Fotoo‗tkazuvchanlikni  IQ  nur  ta‘siridagi  so‗nish  darajasini  qiymati 
K=10
2
’10

gacha bo‗lishi. 
2.  Materialni solishtirma qarshiligi o‗zgarishi bilan IQ nur ta‘sirida so‗nishning 
kuzatilish chegarasini siljishi. 
3. Materialni solishtirma qarshiligi kamayishi bilan IQ nur ta‘sirida so‗nishning 
kuzatilish spektr oralig‗ini kengayishi. 
 Kirishma atomlari bilan kompensatsiyalangan kremniyda fotoo‗tkazuvchanlikni 
IQ  nur  ta‘sirida  so‗nishi  boshlang‗ich  materialdagi  kirishma  bor  atomlarining 
konsentratsiyasiga  bog‗liqligini  o‗rganish  maqsadidi  boshlang‘ich  kirishma  bor 
atomlarini konsentratsiyasi N
V
=2∙10
14
’2∙10
16
sm
-3
oralig‗ida o‗zgartirib olindi. 
 
 
 
 
 
 


 
204 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Rasm  11.1.  Boshlang‗ich  kremniy  materialidagi  kirishma  bor  atomlarining 
konsentratsiyasiga bog‗lq xolda fotoo‗tkazuvchanlikni IQ nur ta‘sirida so‗nishi 
ρ-Si T=80 K, E = 20 V/sm: 
1 - ρ≈10
5
 Om∙sm (KDB-1); 2 - ρ≈10
5
 Om∙sm (KDB-10); 
3 -  ρ≈10
5
 Om∙sm (KDB-100). 
 
Tajriba  natijalarini  taxlili  shuni  ko‗rsatdiki,  kompensatsiyalangan  kremniydagi 
fotoo‗kazuvchanlikni  IQ  nur  ta‘sirida  so‗nishining  boshlanish  chegarasini  qiymati, 
so‗nish darajasi, fotonlar energiyasi bo‗yicha so‗nish oralig‗i materialning solishtirma 
qarshiligiga, 
o‗tkazuvchanlik 
turiga, 
kirishma 
atomlarning 
elektrfoal 
konsentratsiyasiga, fon yoritilganlik qiymatiga hamda so‗ndirishga sabab bo‗lgan IQ 
nurning  energiyasi  va  quvvatiga  bog‗liq  ekan  (10.1  va  10.2  rasm).  Bu  natijalarni 
ilmiy 
asoslashda, 
ya‘ni 
kompensatsiyalanga 
kremniyda 
kuzatilgan 
fotoo‗tkazuvchanlik  xodisasining  mexanizmini  tushuntirishda  Rouz  tomonidan 
yaratilgan, taqiqlangan soha kengligida ikkita chuqur energetik satx bo‗lgan klassik 
model asosida amalga oshirib bo‗lmaydi. [ ] Bunga quyidagi tajriba natijalarini misol 
qilish mumkin. 
 
 
 
 
 
 
 
 

Download 5,36 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   192   193   194   195   196   197   198   199   ...   225




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish