I bob. Nazariy qism 3 Axborot texnologiyasining rivojlanish tarixi 13

Ventilyasiya (shamollatish) deb kompleks bogʻlik boʻlgan jarayon va qurilmalar ishlashi natijasida ish joylaridan, ishlab chiqarish xonalaridan ifloslangan, issiq yoki sovuq havoni soʻrib olib, toza isitilgan yoki sovitilgan havoni berish yoʻli bilan ish joylarida havo muhitini yaxshilashga aytiladi.
Shamollatish sistemalari umumalmashinuvchi, lokalli (ish joyida) va kombinatsiyalangan boʻlishi mumkin.
Umumalmashinishda havo xonalar butun hajmi boʻyicha almashinadi.
Lokal (ish joyini) shamollatishda zaharli va zararli moddalar ajralib chiqayotgan ish joylariga oʻrnatiladi, zaharli moddalar ishlab chiqarish xonalaridan chiqariladi.
Ishchi zonaga havoni haydab berish usuliga qarab tabiiy va sun’iy (mexanik) shamollatishga boʻlinadi. Tabiiy shamollatishda havo tabiiy faktorlar: issiqlik napori, yoki shamol ta’sirida harakat qiladi. Sun’iy shamollatishda havo mexanik qurilmalar: ventilyator, elektr va boshqa qurilmalar yordamida harakatga keltiriladi. Shamollatish oqib keladigan yoki soʻrib olinadigan umumalmashinuvchi shamollatishda toza havo binolar tashqarisidan olinib xonalar barcha hajmi boʻyicha tarqaladi. Ifloslangan havo eshik, deraza va tirqishlar orqali siqib chiqariladi. Soʻrib olinadigan umumalmashinuvchi shamollatishda ifloslangan issiq havo xonalar butun hajmidan chiqarilib tashlanadi. CHiqarilgan havo oʻrniga binolar tashqarisidan toza havo eshik deraza va qurilish tirqishlari orqali soʻrib olinadi.
Ishlab chiqarishdagi mikro iqlim
Ishlab chiqarish muhitining meteorologik sharoiti havoning fizik holatiga bogʻliq va quyidagi asosiy meteorologik faktorlar bilan xarakterlanadi:
Havo temperaturasi va namligi, havoning harkat qilish tezligi, bosimi hamda jihoz va uskunalar ishlayotganda va ishlab chiqarilgan mahsulotlotlardan ajralib chiqayotgan issiqlik. Koʻrsatilgan faktorlar jami ma’lum boʻlim uchun ishlab chiqarish mikroiqlimiga hisoblanadi.
Meteorologik faktorlar jami yoki alohida turlari inson faoliyatiga, his qilishiga va yorugʻlikligiga katta ta’sir koʻrsatadi. Koʻpgina holatlarda ishlab chiqarishda, ishlab chiqarish sharoitida koʻrsatilgan faktorlar jami inson faoliyatiga ta’sir koʻrsatadi. Bunday ta’sir antoganik boʻlishi mumkin, ya’ni faktorlar guruhi ta’sirini boshqa faktorlar yoʻqotishi yoki kamaytirishi mumkin yoki ta’sir - faktor oʻzaro ta’sir etib, inson faoliyatiga ta’sirini kuchaytiradi.
Termoregulyasiya - inson organizmida me’yor temperaturada (36-37S) fizik-kimyoviy jarayondir. Yuqori oʻzgaruvchan meteriologik sharoitda inson organizmi xayotiy inson organizmi temperaturasini bir xil me’yorda ushlab turish zaruriy shartlardan hisoblanadi. Tana temperaturasining koʻtarilishi issiqlik oshganini, pasayishi esa soviganini koʻrsatadi.
Tana issiqligi oshib ketishi yoki pasayishi, kishi organizmida kechadigan hayotiy funksiyalarning buzilishiga olib keladi. Organizm tarmoqq regulyasiyasi inson fiziologik mexanizmini bajaradi va markaziy nerv sistemasi nazoratida boʻladi. U organizmda modda almashishi natijasida uzluksiz ravishda hosil boʻlayotgan issiqlik bilan atrof-muhitga uzatilayotgan issiqlik orasida muvozanat saqlab turadi, ya’ni inson organizmida issiqlik balansini saqlaydi.