I bob. Nazariy qism 3 Axborot texnologiyasining rivojlanish tarixi 13



Download 2,16 Mb.
bet8/40
Sana22.07.2022
Hajmi2,16 Mb.
#839542
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   40
Bog'liq
Mundarija

DDL va DML
SQL buyruqlar ikki asosiy sub tiliga boʻlinadi. Ma’lumotni aniqlash tili (DDL) ma’lumotlar bazalari va ma’lumotlar bazasi moslamalarini yaratish va yoʻq qilish uchun ishlatiladigan buyruqlarni oʻz ichiga oladi. Ma’lumotlar bazasi tuzilishi DDL bilan aniqlanganidan soʻng ma’lumotlar bazasi ma’murlari va foydalanuvchilari oʻz ichiga olgan ma’lumotlarni kiritish, olish va oʻzgartirish uchun Data Manipulation Language (DML) dan foydalanishlari mumkin.
• DDL ( Mа’lumоtlаrni Tа’riflаsh Tili ) - ANSI dа Sхemаni tа’riflаsh tili, оb’ektlаrni( jаdvаllаr, indekslаr, tаsаvvurlаr vа хоkаzо) yarаtuvchi kоmаndаlаrdаn ibоrаt.
• DML (Mа’lumоtlаrni Oʻzgаrtirish Tili) - bu iхtiyoriy dаqiqаdа jаdvаllаrdа qаndаy qiymаtlаr sаqlаnishini аniqlоvchi kоmаndаlаr mаjmuаsidir.
DCD (Mа’lumоtlаrni Bоshqаrish Tili) fоydаlаnuvchigа mа’lum ob’ektlar ustida ma’lum ta’sir o’tkazishga ruxsat berish yoki bermaslikni aniqlovchi vositalardan iborat.
Ma’lumotni aniqlash tili buyruqlari
Ma’lumotni aniqlash tili ma’lumotlar bazalari va ma’lumotlar bazasi obyektlarini yaratish va yoʻq qilish uchun ishlatiladi. Ushbu buyruqlar ma’lumotlar bazasi loyihasining oʻrnatish va oʻchirish bosqichlarida ma’lumotlar bazasi ma’murlari tomonidan ishlatiladi. Bu yerda toʻrtta asosiy DDL buyruqlar tuzilishi va ulardan foydalanishga qarash:
CREATE. Kompyuterda ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimini oʻrnatish juda koʻp mustaqil ma’lumotlar bazalarini yaratish va boshqarish imkonini beradi. Misol uchun, savdo boʻlimi uchun mijozlar bilan aloqalar ma’lumotlar bazasini va kadrlar boʻlimi uchun kadrlar bazasini saqlab qolishingiz mumkin. CREATE buyrugʻi sizning platformangizda ushbu ma’lumotlar bazalarini yaratish uchun ishlatiladi. Misol uchun, buyruq:
CREATE DATABASE xodimlar
Sizning DMS laringizda "xodimlar" deb nomlangan boʻsh ma’lumotlar bazasini yaratadi. Ma’lumotlar bazasini yaratganingizdan soʻng, keyingi qadam ma’lumotlarni oʻz ichiga olgan jadvallarni yaratishdir. Buning uchun CREATE buyrugʻining yana bir variantini ishlatish mumkin. Buyruq:
CREATE TABLE private_info (first_name char (20) not null, last_name char (20) not null, employee_id int null)
joriy ma’lumotlar bazasida "personal_info" nomli jadval oʻrnatadi. Masalan, jadvalda uchta atributlar mavjud: first_name, last_name, and employee_id va qoʻshimcha ma’lumot.
USE. USE buyrugʻi Sizning DBA’laringizda ishlashni istagan ma’lumotlar bazasini belgilash imkonini beradi. Misol uchun, agar siz hozirda savdo ma’lumotlar bazasida ishlayotgan boʻlsangiz va ishchilar bazasiga ta’sir qiladigan ba’zi buyruqlar chiqarishni xohlasangiz, ularni quyidagi SQL buyrugʻi bilan boshlang:
USE xodimlar
Ma’lumotni manipulyatsiya qiluvchi SQL buyruqlar berishdan avval siz ishlayotgan ma’lumotlar bazasini doimo his qilish juda muhimdir.
ALTER. Ma’lumotlar bazasida jadval yaratganingizdan soʻng uning ta’rifini oʻzgartirishni xohlashingiz mumkin. ALTER buyrugʻi siz jadvalni tahrirlash va qayta tiklamasdan oʻzgartirishlar kiritishga imkon beradi. Quyidagi buyruqni koʻrib chiqing:
ALTER TABLE personal_info Ish haqi pulni qoʻshish null
Ushbu misol, personal_info stoliga yangi xislat beradi - bu xodimning ish haqi. "Pul" argumenti ishchining ish haqi dollar va sent formatida saqlanganligini bildiradi. Va nihoyat, "boʻsh" kalit soʻz ma’lumotlar bazasiga ushbu sohada biron bir xodim uchun hech qanday qiymat berilmasligini aniq koʻrsatib beradi.
DROP. Ma’lumotni aniqlash tilining yakuniy buyrugʻi, DROP bizni ma’lumotlar bazasi ob’ektlarini barcha ma’lumotlar bazasini olib tashlash imkonini beradi. Misol uchun, biz yaratgan shaxsiy_info jadvalini butunlay olib tashlashni istasak, biz quyidagi buyruqni ishlatamiz:
DROP TABLE Shaxsiy_info
Xuddi shunday, quyida berilgan buyruq barcha xodimlar bazasini olib tashlash uchun ishlatiladi:
DROP DATABASE xodimlar
Ushbu buyruqni ehtiyotkorlik bilan foydalaning. DROP buyrugʻi ma’lumotlar bazasidan barcha ma’lumotlar tuzilmalarini olib tashlaydi.
INSERT. SQLda INSERT buyrugʻi mavjud jadvalga yozuvlar qoʻshish uchun ishlatiladi. Oldingi boʻlimdagi personal_info misoliga qaytib, HR boʻlimimizga yangi ma’lumotlar bazasini qoʻshish kerakligini tasavvur qiling. Siz shunga oʻxshash buyruqni ishlatishingiz mumkin:
Shaxsiy_info qiymatiga INSERT (‘bart’, ‘simpson’, 12345, $ 45000)
SELECT. Applications buyrugʻi SQL-da eng koʻp ishlatiladigan buyruqlar. Ma’lumotlar bazasi foydalanuvchilari operatsion ma’lumotlar bazasidan xohlagan ma’lumotni olishlarini ta’minlaydi. Quyida koʻrsatilgan buyruqlar personal_info jadvalidagi barcha ma’lumotlarni oladi. Yulduz belgisi SQLda joker belgilar sifatida ishlatilishini unutmang. Buning ma’nosi "Shaxsiy_info stolidan hamma narsani tanlang" degan ma’noni anglatadi.
SELECT * FROM personal_info
Shu bilan bir qatorda, foydalanuvchilar ma’lumotlar bazasidan olingan atributlarni cheklashni xohlashadi. Misol uchun, Inson resurslari boʻlimi kompaniyadagi barcha xodimlarning familiyalari roʻyxatini talab qilishi mumkin. Quyidagi SQL buyrugʻi faqat shu ma’lumotni olishi kerak:
Last_name FROM personal_info tanlang
JOINS
Endi siz SQL asoslarini oʻrgandingiz, tilning eng kuchli konsepsiyalaridan biri - JOIN bayonotiga oʻtish vaqti keldi. JOIN bayonoti sizning ma’lumotlaringizning katta hajmlarini samarali ishlashi uchun bir nechta jadvallarda ma’lumotlarni birlashtirishga imkon beradi.
Ikkita jadvaldagi ma’lumotlarni birlashtirish uchun asosiy JOIN jarayonidan foydalanishni oʻrganish uchun, PERSONAL_INFO jadvalidan foydalanib, misol bilan davom eting va qoʻshimchaga qoʻshimcha jadval qoʻshing. Quyidagi soʻz bilan yaratilgan DISCIPLINARY_ACTION deb atalgan jadvalingiz borligini tasavvur qiling:
CREATE TABLE disciplinary_action (action_id int null, employee_id int null, sharh char (500))
Ushbu jadval kompaniyaning xodimlariga nisbatan intizomiy choralar natijalarini oʻz ichiga oladi. Siz xodimning ishchi raqamidan tashqarida ishlaydigan hech qanday ma’lumoti yoʻqligini bilib olasiz. DISCIPLINARY_ACTION va PERSONAL_INFO jadvallaridan ma’lumotlarni birlashtirishni istagan juda koʻp stsenariylarni tasavvur qilish oson.
SQL(Structured Query Language) – Bu soʻrov tili koʻp operatorlardan tashkil topgan boʻlib, bu operatorlar orqali foydalanuvchilar va dasturlar Oracle(MBBT) dagi ma’lumotlar bazasiga murojaatni amalga oshirishi mumkin. Oracle utilitlari yoki har xil dasturlar SQL operatorlarisiz bazaga murojaatni amalga oshirishi mumkin, lekin soʻrovlarni amalga oshirishda bu soʻrov tilidan foydalanmaslikning iloji yoʻq.
1970-yil iyun oyida E. F. KODD oʻzining E.F. Codd, "A Relational Model of Data for Large Shared Data Banks" maqolasini ommaga taqdim etdi. Bu maqola "Communications of the ACM" jurnalida chop etildi. Hozirgi kunda Koddning bu modeli "relyastion ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimi(RMBBT)" ning yakuniy modeli deb qabul qilindi. Kodd ning modelni yoʻlga qoʻyish maqsadida IBM firmasi SEQUEL(Structured English Query Language) tilini ishlab chiqdi. Keyinchalik bu til SQL tiliga oʻzgartirildi, lekin haligacha "sikvel" deb ham yuritilmoqda.1979-yil Relational Software(hozirgi vaqtdagi Oracle) korporatsiyasi SQL ning birinchi tijoriy ishlanmasini ommaga taqdim etdi. Hozirgi kunda SQL tili RMBBTning standart tili hisoblanadi.
SQL tili soʻrov-natija koʻrinishida ishlaydi. Soʻrovlar har bir element uchun emas, butun bir guruh uchun beriladi va natija olinadi. SQL uchun ma’lumotlar bazasidagi ma’lumotlar qay shaklda, qay tartibda joylashganini umuman ahamiyati yoʻq, foydalanuvchilar ham bu ma’lumotlarni bilishi shart emas. Faqatgina operatorlarni toʻgʻri yozish orqali istalgan ma’lumotlarni chiqarish mumkin boʻladi.
SQL tili barcha ma’lumotlar bazasini boshqarish tizimlari uchun umumiy standart til hisoblanadi. Bundan kelib chiqadiki, agar siz bu tilni bir marotaba oʻrganib olsangiz, istalgan MBBT lari bilan ishlay olasiz. Bitta MBBT da yaratilgan biror sql operatorlar yigʻindisi(kichik soʻrov dasturi)ni, istalgan MBBT ga koʻchirish mumkin boʻladi.
SQL operatorlari orqali quyidagi vazifalarni bajarish mumkin:
*Ma’lumotlarni soʻrov orqali olish.
*Jadvalning qatorlariga ma’lumot qoʻshish, qatorlarini oʻchirish va yangilash.
*Ob’ektlarni yaratish, oʻzgartirish va oʻchirish.
*Ma’lumotlar bazasi va ob’ektlarga ruxsatlarni oʻrnatish.
*Ma’lumotlar bazasi foydalanuvchilarini hosil qilish va baza xafsizligini ta’minlash.
2 hil turdagi SQL mavjud: interaktiv va oʻrnatilgan(встроенный). SQL ning bu 2 turi ishlashi bir hil, lekin har xil joyda ishlatiladi.
Interaktiv SQL deganda — ma’lumotlar bazasiga soʻrov orqali murojaat qilib, shu zahoti natijani olish tushuniladi. Ya’ni bunda ketma-ketlik asosida jarayon sodir boʻladi. Soʻrov-natija rejimda ishlaydi.
Oʻrnatilgan SQL deganda – soʻrovlar yigʻindisi biror dasturlash tilida ishlatilishi tushuniladi. Pascal, Delphi, Java tillarida bazaga murojaat qilib, natijani biror oʻzgaruvchiga yuklab qoʻyamiz va kerakli joyda bu natijani ishlatamiz. Ya’ni bunda soʻrov berib, darhol natijani ololmaymiz. Natija faqat dasturning davom etishi uchun olinadi va talab etilgan joyda ishlatiladi.
Front-End Dasturchilari sifatida biz odatda kodni yozish va tartibga solish usullarini yaxshilash uchun har bir loyihamiz uchun eng mos texnologiyani tanlashni xohlaymiz. Vue.js bu JavaScript-ning frameworklaridan biri boʻlib, uning tarkibiy qismlari va reaktiv xususiyatlaridan foydalanishda osonlikcha saqlanadigan bitta sahifali dasturlarni (SPA) tezda ishlab chiqishga imkon beradi, reaktiv interfeyslar va ma’lumotlarni bogʻlash sifatida.

Download 2,16 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   4   5   6   7   8   9   10   11   ...   40




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish