I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat

Jism kinetik energiyasining o‘zgarishi bajarilgan ishga teng.
Masala yechish namunasi
Boshlang‘ich tezligi 36 km/soat bo‘lganda massasi 2 t li avtomobil ning 
kinetik energiyasi qancha bo‘ladi? Uning tezli gi 90 km/soat ga yetganda-chi? 
Avtomobil tezligi bunday o‘zgarishi uchun uning motori qancha ish bajargan?
Berilgan: 
                   Formulasi: 
             Yechilishi:
 
m = 2 t = 2000 kg;                                E
k1
 = 2000 · 10
2
 J = 100 000 J = 100 kJ. 
υ
1
=36 km/soat=10 m/s; 
                
 E
k2
 = 2000 · 25
2
  J = 625 000 J = 625 kJ.  
   
υ
2
=90 km/soat=25 m/s. 
2
m
υ
1
2
E
k1
 = 
2
m
υ
2
2
E
k2
 = 
2
2
.
.
.

---

157
VII bob. Ish va energiya. Energiyaning  saqlanish qonuni
Topish kerak: 
E
k1 
= ?  E
k2 
= ?  A = ?                    Javob: E
k1
 = 100 kJ;  E
k2
 = 625 kJ;  A = 525 kJ.
Tayanch tushunchalar: mexanik energiya, kinetik energiya.
1. Mexanik energiya deb nimaga aytiladi? U qanday birliklarda o‘lchanadi?
2.  (5)  formulani  keltirib  chiqaring  va  ta’riflab  bering?
3. Berilgan massali jismning tezligi bir qiymatdan boshqa qiymatga o‘zgarganda 
bajarilgan ish nimaga teng?
1. Muz ustidagi 40 g massali xokkey shaybasiga zarb bilan urganda, u 25 m/s 
tezlikka erishdi. Shayba qanday kinetik energiyaga erishgan? 
2. 72 km/soat tezlik bilan ketayotgan massasi 1,2 t li avtomobilni to‘xtatish uchun 
qancha ish bajarish kerak? 
3.  10  m/s  tezlik  bilan  ketayotgan  velosiрed  tezligini  20  m/s  ga  qadar  oshir ishi 
uchun  qanday  ish  bajarish  kerak?  Velosiрedning  (haydovchi  bilan  birgalikda) 
massasi 100 kg ga teng.
4.  72 km/soat tezlik bilan ketayotgan massasi 200 t li poyezd tezligini 
144 km/soat ga qadar oshirishi uchun elektrovoz qancha ish bajarishi kerak?
5. 7,7 km/s tezlik bilan uchayotgan Yerning sun’iy yo‘ldoshi 40 000 MJ kinetik 
energiyaga ega. Sun’iy yo‘ldoshning massasini toping.