I bob. Mexanik harakat haqida umumiy ma’lumotlar 1-§. Jismlarning harakati mexanik harakat



Download 2,62 Mb.
Pdf ko'rish
bet7/212
Sana29.12.2021
Hajmi2,62 Mb.
#84192
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   212
Bog'liq
fizika 7 uzb

2-§. FAZO VA VAQT
Fazoning cheksizligi
Olamda  mavjud  bo‘lgan  barcha  narsalar  fazoda  joylashgan.  Fazoni 
egallamagan  va  fazodan  tashqarida  bo‘lgan  birorta  ham  obyеkt  mavjud 
emas  va  bo‘lishi  ham  mumkin  emas.  Boshqacha  aytganda,  fazo  matеriya 
bilan  uzluksiz  bog‘langan.  Fazo  chеksiz  va  chеgarasizdir.  Fazo  haqidagi 
tasavvurlarimizni  faqat  matеmatik  ko‘rinishda  –  sonlar  bilan  ifodalashimiz 
mumkin.  Dеmak,  osmon  jismlari  orqasida  yanada  uzoq  joylashgan  boshqa 
jismlar  mavjud.  Biz  osmondagi  yulduzlardan  faqat  3  mingtasini  ko‘ra 
olamiz, xolos. Yorug‘lik nuri 1 sekundda 300 000 km masofani bosib o‘tadi. 
Shunday  tezlikda  eng  yaqin  yulduz  (sentavr)ning  nuri  bizga  4  yilda  yetib 
keladi.  Bu  masofaning  qanchalik  kattaligini  faqat  hisob-kitoblar  ko‘rsatadi. 
Shu  yulduzgacha  bo‘lgan  masofani  hisoblab  ko‘raylik:
    Berilgan:                           Formula:                      Yechilishi:
t = 
4 yil ≈ 126 230 400 s;        υt.         s = 300 000 km/s · 126 230 400 s = 
υ = 300 000 km/s.                                        = 37 869 120 000 000 km.
   Topish kerak:                                        Javob: s = 37 869 120 000 000 km. 
     s = ?                      


12
Kinematika asoslari
Faraz  qilib  ko‘raylik.  Soatiga  1000  km  tezlikda  uchadigan  samolyotda 
Yerdan  o‘sha  yulduzga  borishimiz  kerak  bo‘lsin.  Hisoblashlar  shuni 
ko‘rsatadiki,  buning  uchun  4300  yildan  ko‘proq  vaqt  davomida  kecha-yu 
kunduz  to‘xtamasdan  uchishimiz  kerak  bo‘ladi.
Bizga ko‘ringan yulduzlar ortida yana son-sanoqsiz yulduzlar bor. Fazoda 
bir-biriga  bog‘liq  ravishda  harakat  qiladigan  yulduzlar  sistemasi  galaktikani 
tashkil  etadi.  Biz  eng  kuchli  asboblardan  foydalanishimizga  qaramasdan, 
fazoning  kichik  bir  qisminigina  kuzata  olishimiz  sababli,  galaktikalarning 
aniq  sonini  aniqlash  qiyin.  Olimlar  hisobiga  ko‘ra,  Quyosh  sistemasi  o‘rin 
olgan bizning galaktikamizda 200 dan 400 milliardgacha yulduz borligi faraz 
qilinmoqda. Yorug‘lik tezligida harakat qilinsa, galaktikamizning bir chetidan 
ikkinchi  chetiga  borish  uchun  100  ming  yil  kerak  bo‘lar  ekan.  Bepoyon 
fazoda  esa  100  dan  200  milliardgacha  galaktikalar  mavjud  bo‘lib,  har  bir 
galaktikada  yuz  milliardlab  yulduzlar  bor  deb  hisoblanmoqda.  Eng  uzoqda 
topilgan  galaktikaning  yuborgan  nuri  bizga  deyarli  10  milliard  yildan  keyin 
yetib  keladi.  Fazoning  qanchalik  kengligini  tasavvur  qilib  ko‘ring.  Demak, 
fazo  cheksiz. 

Download 2,62 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   212




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish