I bob Matritsalar va ular ustida amallar



Download 331,39 Kb.
bet7/17
Sana23.04.2022
Hajmi331,39 Kb.
#575560
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   17
Bog'liq
Matritsalar va ular ustida amallar Nodirbek docx

1-misol. Xalq xo‘jaligining tarmoqlari o‘rtasida ayrim ishlab chiqarish resurslarining taqsimoti quyidagi jadval orqali berilgan bo‘lsin (umumiy hajmga nisbatan foiz hisobida, raqamlar shartli):

Resurslar

Xalq xo‘jaligi tarmoqlari

Sanoat

Qishloq xo‘jaligi

Boshqa tarmoqlar





1.Yoqilg‘i

45

30

25

2. Elektr energiyasi

53

27

20

3. Mehnat resurslari

38

21

41

4. Suv resurslari

40

48

12

Bu jadvalni matritsa yordamida quyidagi qulay ko‘rinishda ifodalash mumkin:



Bu yozuvda A matritsaning har bir elеmеnti aniq iqtisodiy ma’noga ega. Masalan, а11=45 va а21=53 sanoat tarmoqlari yoqilg‘ining 45 foizini va elektr energiyasining 53 foizini iste’mol qilishini ko‘rsatadi; а22=27 qishloq xo‘jaligi elektr energiyasining 27 foizini sarflashini, а33=41 esa mehnat resurslarining 41 foizi boshqa tarmoqlarda band ekanligini ifodalaydi va hokazo.
2-Misol. Korxona M1,M2 , M3 va M4 kabi belgilangan 4 xil mahsulot ishlab chiqaradi. Bu mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun 3 xil s1 , s2 va s3 xom ashyolardan foydalaniladi. Bunda аij (i=1,2,3,4; j=1,2,3) orqali Mi mahsulot birligini ishlab chiqarish uchun Sj xom ashyodan qancha birlik sarflanishini belgilab, mahsulotlar birligini ishlab chiqarish uchun xom ashyolar sarfi me’yorini ushbu А4x3=(аij) matritsa orqali ifodalaymiz:
.
Bunda Mi (i=1,2,3,4) mahsulotlarni ishlab chiqarish rejasini ifodalovchi C satr va Sj (j=1,2,3) xom ashyo birligining bahosini ko‘rsatuvchi B ustun matritsalar quyidagicha bo‘lsin:
.
Bu holda CA matritsalar ko‘paytmasi mavjud va u rejalangan mahsulotlarni ishlab chiqarish uchun sarflanadigan s1, s2 va s3 xom ashyolar miqdorini ifodalovchi quyidagi D satr matritsadan iboratdir:

Demak biz ishlab chiqarish rejasini bajarishimiz uchun s1 , s2 va S3 xom ashyolardan mos ravishda 1210, 730 va 1150 birlik miqdorda ega bo‘lishimiz kerak.
Xom ashyo miqdorini ifodalovchi topilgan D matritsani xom ashyo birligi bahosini ko‘rsatuvchi B matritsaga ko‘paytmasi DB ham mavjud va u bizga zarur miqdordagi xom ashyolarni sotib olish xarajatimizni determinant sondan iborat bo‘ladi:
.
Teskari matritsa nima? Bu erda siz o'zaro raqamlar bilan o'xshashlik qilishingiz mumkin: masalan, optimistik raqam 5 va uning teskari tomonini ko'rib chiqing. Ushbu sonlarning ko'paytmasi biriga teng:. Matritsalar bilan hamma narsa o'xshash! Matritsaning teskari matritsasi bilan ko'paytmasi - identifikatsiya matritsasi, bu raqamli birlikning matritsa analogidir. Biroq, birinchi navbatda, muhim narsani hal qilaylik amaliy savol, ya'ni biz ushbu teskari matritsani topishni o'rganamiz.
Teskari matritsani topish uchun nimalarni bilishingiz va nimalarga qodir bo'lishingiz kerak? Siz qaror qabul qilishingiz kerak determinantlar... Siz nima ekanligini tushunishingiz kerak matritsa va ular bilan bir qator harakatlarni bajara olish.
Teskari matritsani topish uchun ikkita asosiy usul mavjud:
yordamida algebraik qo'shimchalar va elementar transformatsiyalar yordamida.
Bugun biz birinchi, osonroq yo'lni o'rganamiz.
Eng dahshatli va tushunarsiz narsadan boshlaylik. Ko'rib chiqing kvadrat matritsa. Teskari matritsani quyidagi formula bo'yicha topish mumkin:
Matritsaning determinanti qaerda, matritsaning tegishli elementlarining algebraik qo'shimchalarining transpozitsiya qilingan matritsasi.

Download 331,39 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   10   ...   17




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish