|
Loyiha ob’ektlari va sub’ektlari.
Loyiha rahbari – yuridik shaxs bo’lib, unga buyurtmachi va investor loyihani
boshqarishda, ishlarni boshqarishda hisobot beradi: rejalashtirish, nazorat va
loyihaning barcha ishtirokchilari ishlarini boshqarish. Loyihaning rahbarining
vazifalari va javobgarliklari tarkibi buyurtmachi bilan bo’lgan shartnoma asosida
aniqlanadi. Lekin, loyiha rahbari va uning jamoasi oldida, odatda, belgilangan
muddatlar, byudjet va sifatga amal qilib loyihaning ma’lum maqsad va natijalariga
erishguncha loyihaning hayotiylik sikli davomida umum faoliyat rahbarligi va ishlar
koordinatitsiyasi vazifasi qo’yiladi.
Loyiha jamoasi – maxsus tashkiliy tuzilma bo’lib, loyiha rahbari tomonidan
boshqariladi va loyihani amalga oshirish davrida shakllantiriladi. Loyiha jamoasi
vazifasi – loyihaning maqsadlari samarasiga erishishda loyihaning boshqaruv
vazifalarini amalga oshirish. Loyiha jamoasi tarkibi va vazifalari loyihaning ko’lami,
murakkabligi va boshqa xarakteristikalarga bog’liq; lekin, har qanday holatda jamoa
o’zlariga yuklatilgan barcha majburiyatlarni yuqori professional darajada ta’minlab
berishi kerak.
Shartnomachi – loyihaning tomoni yoki ishtirokchisi bo’lib, buyurtmachi bilan
o’zaro munosabatda bo’ladi, shartnoma bo’yicha ishlarni bajaralishi uchun
24
javobgarlikni o’z bo’yniga oladi – bu loyihaning to’liq yoki bir qismi bo’lishi
mumkin. Shartnomachi maqsadi – mumkin bo’lgan eng yuqori foyda olish. Asosiy
shartnomachi vazifalariga buyurtmachi bilan shartnoma tuzish, subshartnomalar bilan
shartnoma tuzish va tanlash, ularning ishlarini boshqaruvini ta’minlash, bajaruvchilar
ishlarini qabul qilish va to’lash. Shartnomachi sifatida loyiha raxbari yoki loyihaning
boshqa faol ishtirokchilari chiqishi mumkin.
Subshartnomachi – yuqoriroq darajadagi shartnomachi yoki subshartnomachi
bilan shartnoma aloqalariga kirishida. Shartnoma bo’yicha ish va xizmatlarni
bajarishga javobgardir.
Loyihalovchi – yuridik shaxs bo’lib, loyiha doirasida loyihaviy izlanish
ishlarini shartnoma bo’yicha bajaradi. Loyihaning asosiy shartnomachisi yoki
bevosita buyurtmachi bilan shartnoma aloqalariga kirishadi.
Asosiy vositachi – yuridik shaxs bo’lib, uning taklifi buyurtmachi tomonidan
qabul qilingan. Shartnoma asosida ishlarni bajaralishiga javobgar. Alohida ishlar va
xizmatlarni bajarishga subvositachilar bilan shartnomalar tuzadi va tanlaydi. Qurilish
loyihalarida asosiy vositachi vazifasini odatda qurilish yoki loyiha-qurilish firmalari
va tashkilotlari bajaradi.
Ta’minotchilar – subshartnomachilar, ular shartnoma asosida turli xil yetkazib
berish ishlari – materiallar, uskunalar, transport vositalari va boshqalarni amalga
oshiradi.
Ruxsatnoma beruvchilar – tashkilotlar bo’lib, yer maydoniga egalik qilish
huquqi, savdo qilish, ma’lum turdagi ish va xizmatlar va hakazolar uchun ruxsat
beradi.
Hukumat tashkilotlari – o’z manfaatlarini loyiha ishtirokchilarida soliq solish
yo’li bilan qondiruvchi tomon bo’lib, loyihani amalga oshirish bilan bog’liq.
Ekologik, ijtimoiy va boshqa umumiy va davlat talablarini olg’a suradi va qo’llaydi.
Yer maydoni egasi – yuridik yoki jismoniy shaxs bo’lib, loyiha jalb qilingan
yer maydoni egasidir. Yerga egalik qilish yoki foydalanish xuquqini shartnoma
asosida beradi va buyurtmachi bilan aloqaga kirishadi.
Loyihaning yakuniy mahsuloti ishlab chiqaruvchisi – hosil bo’lgan asosiy
25
foizlardan foydalanishni amalga oshiradi va yakuniy mahsulotni ishlab chiqaradi.
Asosiy maqsad – tayyor mahsulotni iste’molchilarga sotishdan daromad olish.
Loyihaning barcha bosqichlarida ishtirok etadi va loyihaning asosiy ishtirokchilari
bilan o’zaro munosabatga kirishadi. Uning roli va vazifasi loyihaning yakuniy
natijalarida mulk hissasiga bog’liq. Ko’p hollarda, loyiha buyurtmachisi va
investordir.
Yakuniy mahsulot iste’molchilari – yuridik va jismoniy shaxslar bo’lib,
mahsulot sotib oluvchilari va foydalanuvchilaridir, ishlab chiqarilayotgan mahsulot
va ko’rsatilayotgan xizmatlarga talablarni belgilab unga talabni shakllantirishadi.
Loyiha xarajatlari iste’molchilar vositalari hisobiga qoplanadi va loyihaning barcha
ishtirokchilari foydasi shakllanadi.
Loyihaning boshqa ishtirokchilari. Loyihani amalga oshirishga loyiha
muhitining boshqa tomonlari ham ta’sir ko’rsatib, ular loyiha ishtirokchilari bo’lishi
ham mumkin, bu: asosiy ishtirokchilarning raqiblari; loyihani amalga oshirishda
iqtisodiy manfaatlari to’qnashadigan ijtimoiy guruhlar va noiqtisodiy loyiha
xomiylari; turli injenerlik tashkilotlari, (loyihaga jalb etilgan) va boshqalar.
Do'stlaringiz bilan baham: | 
