I-bob kompozitsiya xususiyatlari 1 Kompozitsiyon markazni bo’rttirib ko’rsatish qonuniyatlari

2.3.Zamonaviy o’zbek milliy liboslari kostyumi kompozitsiyasi
Ma’lumki o’zbek xalqi o’zining milliy marosimlarida alohida kiyinadi. Nikoh yoki xatna to’yida kelin-kuyovlar liboslari, to’y bolaning kiyimi, dafn marosimida marhumni yodlash davrida kiyiladigan liboslar. YAna liboslar bezakli, bayram, tantanalarda, kundalik kiyiladigan , korxona kabi turlarga bo’linadi. Jinsga qarab: erkaklar, ayollar va bolalr hamda yoshiga qarab: yoshlar, o’rta yoshli va keksalar kiyimlari.
Erkaklarning milliy kiyimlari ham ichki (ichdan kiyiladigan) va ustki – elkaga kiyiladigan, belga bolanadigan turlardan iboratdir. Erkaklarning ichki libosiga engsiz mullayoqa ko’ylak, ko’ylak – xalat(yaktak)va ishton kirgan. Ustki libosga turli-tuman xildagi engil, issiq(paxta solib qavilgan) choponlar (to’nlar), mo’ynadan tikilib, gazlama bilan qoplangan po’stinlar, chakmonlar, kamzullar, uzun yoki qisqa nimchalar kiradi.
Ustki kiyimlar ichida eng ko’p tarqalgan va hozirgacha etib kelgan libos – to’n chopondir. To’n tikilishiga qarab avra to’n, astarli to’n, paxtalik to’n deb atalgan. To’n tikilgan matosiga qarab qalami to’n, banoras to’n, beqasam to’n, kimxob to’n, surra to’n va hokazodeb: kimga mo’ljallanganligiga qarab esa bola to’n, kuyov to’n, quda to’n kabi nomlar bilan atalgan. To’n choponlar ustidan bolash uchun belbolar, chorsilar, charm, duxoba kamarlar ishlatilgan.
Bosh kiyimlar do’ppilarni, sallarlarni, turli – tuman telpaklarni (qo’y mo’ynasidan tikilgan cho’girmalar) o’z ichiga olgan.
Poyabzallar charmdan tikilgan xilma-xil etik, mahsi, choriq, qo’n va yoochdan ishlangan kavush va zardo’zi etiklardan iborat bo’lgan.
Ayollarning milliy liboslari ichki, ustki va kishilik kiyimidan iborat bo’lgan. Ichki kiyim deganda, belidan yuqorisi, belidan quyi yoki faqat old qismi ulama liboslar va lozim tushuniladi.
Ustki kiyimlar deyilganda – kamzul, engil xalat (mursak, kaltacha), engsiz nimchalar.
Paranji ham an’anaviy ayollar ustki kiyimi sanalib, ichidan qora ot yolidan ishlangan chachvon tutilgan.
O’zbek ayollarining bosh kiyimlari ham turlichadir, masalan, ro’mol, peshonabo, do’ppilar bo’lib, ularning har biri o’ziga yarasha matodan, rang-barang ip-ipaklardan to’qilgan, tikilgan.
Ayollar poyabzali –mahsi, kavush, kalish, kabilar ko’n yoki rezinadan ishlangan.
Zeb – ziynatlar o’zbek ayollari kiyim-kechagining tarkibiy-zaruriy bo’lagi sanaladi. Ular o’zining go’zalligi, nafisligi, jozibaliligi bilan hayrat soladi. Bular: sochga taqiladigan shokilali marjon-munchoqlar, popuklar, tangalar, qadama bezaklar, gajilar, zalvorli kumush ziynatlar, ikki chekkaga va quloqqa taqiladigan peshband, tillaqosh, zulf, shokilador ziraklar, isira va buloqilar. Bo’yinga va ko’krakka taqiladigan marvaridlar, zebigardon, tumor va boshqalar. Qo’lga va barmoqlarga taqiladigan bilakuzuk, uzuklar, kiyimga qadaladigan ukpar, jia kabilar.