I bob. Kartografik proeksiyalarni tanlash

SNIIGAiK proyeksiyasi. Bu proyeksiya xatoliklar xarakteri bo’yicha ixtiyoriy bo’lib, u birorta yordamchi geometrik yuzadanfoydalanmasdan koordinatalar bo’yicha yasaladi. Bosh masshtab faqat ekvatorda saqlanadi, o’rtadagi meridian va barcha parallellar teng bo’linadi. Kartaning sharqiy va g’arbiy ramkalari oldida masshtab (bosh masshtab bilan taqqoslaganda) 1,5 marta kattalashgan bo’ladi. Bunda eng katta xatolik shimolda vujudga keladi (Kanada, Grenlandiya va Rossiyaning shimoliy qismlari), masshtab 1,8 ga teng, ya‘ni bu hududlarda uzunlik masshtabi deyarli 2 marta kattalashgan bo’ladi.
Merkatorning teng burchakli silindrik proyeksiyasi dengiz kartalari uchun qo’llaniladi. Ushbu proyeksiyada burchaklar tengligi, ya‘ni konturlarning tashqi ko’rinishi saqlanadi . Bunga parallellar va meridianlar uzunligini bir-biriga mos ravishda kattalashtirish bilan erishiladi. Ekvatordan boshqa barcha parallellar va meridianlar bo’yicha masshtablar xususiy bo’ladi. Barcha yo’nalishlar bo’yicha ular teng va kartaning istagan joyida xatoliklar ellipsi aylanadan iborat bo’ladi.

Merkatorning teng burchakli normal silindrik proyeksiyasi

Merkator proyeksiyasida maydon juda katta xatolikni yuzaga keltiradi, ushbu proyeksiyada tuzilgan kartalarda Grenlandiya maydoniga ko’ra Afrikaga deyarli teng bo’lib, uning maydoni deyarli 14 marotaba kattalashtirilgan. Merkator proyeksiyasidakartografik to’rlarni tuzish hisoblashlar asosida amalga oshiriladi. Ekvatordan boshlab masofa istagan parallelgacha murakkab formula bo’yicha hisoblanadi.

Sharqiy va G’arbiy yarim sharlar kartalari uchun XVIII asrda taklif etilgan Lambertning ko’ndalang azimutal proyeksiyasi asosiy hisoblanadi . Xatolik xarakteri bo’yicha bu proyeksiya teng yuzali, shuning uchun doimiy o’zgarmas maydonlar masshta-biga ega, ya‘ni bu karta bo’yicha alohida hududlar maydonini taqqoslash mumkin.
Bu proyeksiyada burchaklar va hududlar qiyofasi (shakli)da ancha xatolik yuz beradi, ya‘ni chekka meridianlarda burchaklar xatosi deyarli 40° gacha boradi. Nol xatolikdagi nuqta har bir yarim shar markaziga to’g’ri keladi.